Εκκωφαντική Σιωπή

Πριν από τρία χρόνια ξέσπασε ένα σκάνδαλο. Το Σάββατο του Λαζάρου, ένας υποστηρικτής της υπεροχής της λευκής φυλής[1], ονομαζόμενος Ματθαίος Χάϊμπακ (Matthew Heimbach) έγινε μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Λίγες μέρες αργότερα, τη Δευτέρα της Διακαινησίμου, ο Χάϊμπακ και οι συνεργάτες του στο «Δίκτυο Παραδοσioκρατικής Νεολαίας»[2] (Μια ομάδα λευκών εξτρεμιστών που συνδέουν τους εαυτούς τους με την Ορθοδοξία) ξυλοκόπησαν έναν διαδηλωτή κατά τη διάρκεια ενός συλλαλητηρίου μίσους, δέρνοντάς τον με έναν ορθόδοξο ξύλινο σταυρό.

Η ιστορία σάρωσε το διαδίκτυο. Υπήρξαν πολυάριθμα αιτήματα που σταλθήκαν στην Συνέλευση των Κανονικών Ορθοδόξων Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (Assembly of Canonical Orthodox Bishops of the United States of America) ζητώντας τους να αποκηρύξουν δημόσια την στάση τους ενάντια στη θεωρία της λευκής υπεροχής, και τον ισχυρισμό των ρατσιστών ότι η φυλετική ανωτερότητα συνιστά “οντολογικό” στοιχείο της Ορθοδοξίας.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε στα ίδια τα γραπτά του Χάϊμπακ:

“Ως Ορθόδοξος Χριστιανός πιστεύω στον διαχωρισμό των φυλών σε εθνοκεντρικές Εκκλησίες. Γι’ αυτό ακόμη και μέσα στην Ορθοδοξία υπάρχουν, για παράδειγμα, Ελληνικές, Ρωσικές, Ρουμάνικες, Σέρβικες κλπ. Ορθόδοξες Εκκλησίες. Η τοπική και φυλετική ταυτότητα είναι μια θεμελιώδης αρχή του χριστιανισμού, όσο απογοητευτικό κι αν είναι αυτό για τους αριστερούς. Πιστεύω ότι οι μαύροι Χριστιανοί πρέπει να είναι στις μαύρες Εκκλησίες τους, με μαύρους ιερείς, να γεννούν μαύρα παιδιά, να πηγαίνουν σε μαύρα χριστιανικά σχολεία, κλπ.”

Αντί αυτού, η Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αντιοχείας αντιμετώπισε το θέμα αθόρυβα, αφορίζοντας τον Χάϊμπακ και του μέντορά του Ματτ Παροτ[3] (άλλον έναν χρισμένο Ορθόδοξο, και αρχηγό του πολιτικού κόμματος λευκών ρατσιστών «Παραδοσιοκρατικοί Εργαζόμενοι»[4]), και αναρτώντας μια ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της πρώην ενορίας τους. Μέχρι σήμερα κανένας επίσκοπος, ούτε από την αρχιεπισκοπή ούτε από την Συνέλευση, έχει εκδώσει δημόσια δήλωση περί του θέματος. Μέσα σ ένα χρόνο, ο Χάϊμπακ βρήκε πνευματική εστία με μια ομάδα δήθεν Ορθοδόξων στη Ρουμάνια, και σήμερα το δίκτυό του συνεχίζει ισχυρό και ευημερές στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στις 11 Αυγούστου 2017, ένας όχλος κρατώντας πυρσούς και φωνάζοντας ρατσιστικά συνθήματα προέλασε στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια στο Σάρλοτσβιλ (Charlottsville), προτωστατωντας μια από τις μεγαλύτερες συγκέντρωσεις λευκών ρατσιστών στην ιστορία των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες. Την επόμενη μέρα, στις 12 Αυγούστου, το συλλαλητήριο αυτο οδήγησε σε συγκρούσεις με αντιδιαδηλωτές, και τελικά σε μια πράξη εγχώριας τρομοκρατίας όταν ένα αυτοκίνητο οδηγούμενο από τον λευκό ρατσιστή Τζέϊμς Φίλντς (James Fields) έπεσε πάνω σε ομάδα πεζών αντιδιαδηλωτών, σκοτώνοντας μια γυναίκα και τραυματίζοντας άλλα δεκαεννέα άτομα.
Ο Ματθαίος Χάϊμπακ παρηλασε στο Σάρλοτσβιλ με την ομάδα «Παραδοεργαζομενοι» (TradWorkers), κυματίζοντας πανό στα οποία ήταν γραμμένο το σύνθημα “Ορθοδοξία ή Θάνατος.” Την επόμενη μέρα, 14 Αυγούστου, στάθηκε μπροστά στο Δικαστικό Μέγαρο του Σάρλοτσβιλ, το οποίο είχε μόλις απορρίψει το αίτημα απελευθέρωσης με εγγύηση του Φίλντς, και υποσχέθηκε ότι το Σάρλοτσβιλ ήταν “μόνο η αρχή” και ότι οι νεοναζιστές θα είναι από δω και πέρα “πιο δραστήριοι από πριν.” Το ίδιο Σαββατοκύριακο οι υπέρμαχοι της λευκής υπεροχής οργάνωσαν πορεία στο Σιάτλ[5], ενώ έχουν ανακοινωθεί διαδηλώσεις στη Βοστώνη, στο Νάσιοναλ Μολ[6] της Ουάσιγκτον ΠΚ, και σε άλλα μέρη.

Στις εβδομάδες που προηγήθηκαν την διαδήλωση του «Ενώστε την Δεξιά» (“Unite the Right”), ακροδεξιοί Ορθόδοξοι – οι περισσότεροι από τους οποίους σχετίζονται με διάφορες κανονικές ενορίες στις νότιες πολιτείες – οργανώθηκαν χρησιμοποιώντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να υποστηρίξουν ή να συμμετάσχουν στην συγκέντρωση. Ομάδες παρακολούθησης επικοινωνήσαν με κληρικούς και επισκόπους, δίνοντας αναφορά περί της ανάπτυξης της ρατσιστικής και αντισημιτικής ρητορικής στα «συντηρητικά» Ορθόδοξα κοινωνικά μέσα, και τις σχέσεις μεταξύ των μελών αυτών των ομάδων και της οργάνωσης Χάϊμπακ/Πάροτ.

Ούτε μία δημόσια δήλωση δεν έχει εκδοθεί από τις Ορθόδοξες εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες στις ΗΠΑ. Ούτε σε σχέση με αυτά τα ανησυχητικά γεγονότα, ούτε σε σχέση με την ανάπτυξη του εθνικιστικού, ρατσιστικού, ισλαμοφοβικού και αντισημιτικού στοιχείου εντός της Αμερικανικής Ορθοδοξίας.

Γνωρίζουμε ότι η Αμερικανική Ορθόδοξη Επισκοπή είναι πλήρως ικανή να μιλήσει με ενιαία φωνή όταν δοθεί η αφορμή. Οι επίσκοποί μας δεν έχουν κανένα πρόβλημα να διατυπώνουν τις πεποιθήσεις τους όταν πρόκειται για ζητήματα κοσμικού δικαίου και πολιτικών δικαιωμάτων, όπως άλλωστε έχουν κάνει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο μέχρι σήμερα, έχουν παραλείψει να υψώσουν τη φωνή τους ενάντια στον ρατσισμό και την ξενοφοβία που αναπτύσσεται ανάμεσα μας, στις ενορίες μας, απ’ οπου στη συνέχεια διαχέεται στο δημόσιο χώρο. Η μόνη περίπτωση στην ιστορία οπού ένας Αμερικανός Ορθόδοξος επίσκοπος συμμετείχε στον αγώνα κατά του ρατσισμού είναι η από κοινού πορεία του Αρχιεπισκόπου Ιάκωβου με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ τον νεότερο – γεγονός το οποίο συνέβη το 1965, και για τον οποίο ο Αρχιεπίσκοπος είχε επικριθεί. Αυτή είναι άραγε η μόνη μαρτυρία που μπορεί να προσφέρει η Εκκλησία μας στην Αμερική; Είμαστε η Εκκλησία η οποία, στην Αμερική, αποτελείται κατά ένα μεγάλο μέρος από μετανάστες, που έχουν βιώσει την ξενοφοβία και τον ρατσισμό σε πολλές μορφές. Ωστόσο αρνούμαστε να αναγνωρίσουμε την ανάπτυξη αυτού του καρκίνου στο μέσο μας, Αυτού του καρκίνο που διεκδικεί την εκκλησιαστική μας κληρονομιά ως καύσιμο, μπροστά στην εκκωφαντική σιωπή εκείνων των οποίων το καθήκον, όπως υπενθυμιζόμαστε σε κάθε Λειτουργία, είναι να ανακηρύσσουν τα λόγια της αλήθειας του Χριστού…

*Translated by Katherine Chaffee.

[1] Λευκός ρατσιστής

[2] Traditionalist Youth Network

[3] Matt Parrott

[4] Traditionalist Workers Party

[5] Η μεγαλύτερη πόλη της πολιτείας Ουάσιγκτον.

[6] National Mall. Η ιστορική πλατεία στο κέντρο της Ουάσιγκτον. Ένα πάρκο ενάμισι χιλιομέτρου που στη μια άκρη καταλήγει στο Καπιτώλιο και στην άλλη στο Μνημείο του Ουάσιγκτον.