Τι κρύβεται πίσω από τον νόμο που ψηφίστηκε το 2019 στο Μαυροβούνιο σχετικά με θρησκευτική ελευθερία και τους θρησκευτικούς οργανισμούς

Ιλιάνα Τοντόροβιτς (Ilijana Todorovic)

[Αυτό το άρθρο αξιολογεί την αμφιλεγόμενη θρησκευτική νομοθεσία του Μαυροβουνίου που εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο της χώρας τον Δεκέμβριο του 2019.]

Το βασικό αντικείμενο του νόμου του Μαυροβουνίου αφορά στην κυριότητα της θρησκευτικής ιδιοκτησίας. Αν και κάθε άρθρο του νόμου χαρακτηρίζεται από νομικές ελλείψεις, τα πιο σημαντικά προβλήματα παρουσιάζονται στα άρθρα 62 και 63. Αυτά τα δύο άρθρα αναφέρουν ότι τρεις κατηγορίες ιδιοκτησίας και γης που ανήκουν σε θρησκευτικές κοινότητες –αυτές που χτίστηκαν με δημόσια έσοδα, αυτές που βρίσκονται στην κυριότητα του «Μαυροβουνίου» πριν από το 1918 και εκείνες που χτίστηκαν με κοινές επενδύσεις πολιτών– δεν ανήκουν πλέον στις ίδιες τις θρησκευτικές κοινότητες, αλλά θεωρούνται ως «πολιτιστική κληρονομιά» του Μαυροβουνίου και, ως εκ τούτου, θα περιέλθουν στο κράτος.

Η νομοθεσία του Μαυροβουνίου που αφορά στη θρησκεία έχει μεγάλα προβλήματα σύμφωνα με οποιαδήποτε αντικειμενική νομική ανάλυση. Ο νόμος προβλέπει αντισυνταγματική απαλλοτρίωση της περιουσίας και της γης που ανήκουν σε θρησκευτικές κοινότητες. Δεδομένου ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας είναι η ιστορική θρησκεία μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών του Μαυροβουνίου, αυτή επηρεάζεται και περισσότερο από τον νόμο. Επιπλέον, ο νόμος έχει αντισυνταγματική αναδρομική ισχύ και προβλέπει την αντισυνταγματική απο-εκκοσμίκευση του Μαυροβουνίου. Ο νόμος παραβιάζει τη συνταγματική αρχή του διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους που ισχύει στο Μαυροβούνιο.  Ως νομική πρακτική, δεν διαθέτει τις κατάλληλες διατάξεις για την αντιμετώπιση των νομικών εννοιών του βάρους της απόδειξης και της δέουσας νομικής διαδικασίας, στερώντας έτσι το κάθε θιγόμενο μέρος (σε αυτήν την περίπτωση, την Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας) από το δικαίωμα έφεσης, το οποίο εγγυάται το Σύνταγμα. Συνοψίζοντας, ο νέος αυτός νόμος παραβιάζει διάφορους νόμους του Μαυροβουνίου, τις διεθνείς συνθήκες, αλλά και το ίδιο το Σύνταγμα του Μαυροβουνίου.

Εάν εφαρμοστεί όπως είναι αυτή τη στιγμή, θα βλάψει σοβαρά την Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας, την επικρατούσα θρησκεία του Μαυροβουνίου. Αυτός ο νέος νόμος οδηγεί στην αντισυνταγματική απαλλοτρίωση και δήμευση της συντριπτικής πλειοψηφίας, αν όχι του συνόλου, των περιουσιακών στοιχείων και της γης της Εκκλησίας, κατά παράβαση των συνταγματικά προστατευόμενων δικαιωμάτων της, χωρίς καμία διαδικασία, και χωρίς συνταγματικά εγγυημένο δικαίωμα έφεσης. Η έλλειψη κάποιας «νόμιμης οδού» από μόνη της θα έπρεπε να είναι αρκετή για την κατάργηση αυτού του νόμου.

Το Μαυροβούνιο διαθέτει μία ιδιότυπη ιστορία ως κράτος σε σχέση με τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία πριν από το 1918, την οποία ο νόμος αγνοεί. Για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πριν από το 1918, στο οποίο εφαρμόζεται ο νόμος, το Μαυροβούνιο φιλοξένησε πολλά διαφορετικά κράτη, όπως τη Διοκλεία, υπήρξε τμήμα του σερβικού μεσαιωνικού κράτους και υπήρξε ακόμη και θεοκρατικό κράτος, κυβερνώμενο από Πρίγκιπες-Επισκόπους. Το Μαυροβούνιο δεν αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη χώρα μέχρι το 1878. Αυτό σημαίνει ότι ο νόμος δεν μπορεί να ορίσει ότι περιουσίες που ανήκαν στο «Μαυροβούνιο» οποιαδήποτε χρονική στιγμή πριν από το 1918 ανήκουν πλέον στο κράτος, καθώς, σύμφωνα με το Σύνταγμα του Μαυροβουνίου του 1905, η εκκλησία έχει ήδη αναγνωριστεί ως ιδιοκτήτης τους.

---

Η Ιλιάνα Τοντόροβιτς είναι δικηγόρος.