Αιδ. Δρ. Philip LeMasters
Σ’ αυτή τη μεγάλη εορτή των Θεοφανίων, εορτάζουμε τη βάπτιση του Χριστού, κατά την οποία κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή περιστεράς στον Ιησού και ταυτόχρονα από τον ουρανό ακούσθηκε η φωνή του Θεού-Πατέρα, που τον αναγνώρισε ως Υιό Του. Τα Θεοφάνια αποκαλύπτουν ότι ο Σωτήρας στα νερά του Ιορδάνη είναι ένα από τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας, είναι ο Θεάνθρωπος, ο οποίος έρχεται για να φωτίσει τον σκοτεινό κόσμο. Βαπτίζεται για να αποκαταστήσει τον άνθρωπο και την κτίση στην αρχαία τους δόξα.
Δυστυχώς, οι προπάτορές μας απομακρύνθηκαν από την υψηλή αποστολή τους και εισήλθαν στον κόσμο της φθοράς και του θανάτου, που τόσο καλά γνωρίζουμε. Ο Αδάμ και η Εύα αγνόησαν την εντολή του Θεού και έπειτα, όταν ήρθε η ώρα να φύγουν απ’ τον παράδεισο, έλαβαν απ’ τον ίδιο δερμάτινους χιτώνες. Λόγω της ανυπακοής τους, συνειδητοποίησαν τη γυμνότητά τους και βρέθηκαν στον κόσμο, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Η γυμνότητα τους, τους έδειξε ότι, είχαν αρνηθεί την κλήση της ομοίωσης με τον Θεό. Απογυμνωμένοι από την αρχική τους δόξα, η σάρκα τους κατέστη θνητή και αυτοί δούλοι των παθών και του θανάτου. Η ίδια η κτίση «υποτάχθηκε στη φθορά» (Ρωμ. 8:20) εξαιτίας τους.
Κατά την παραμονή της εορτής των Θεοφανίων ακούσαμε τον παρακάτω ύμνο: «Ἑτοιμάζου Ζαβουλών, καὶ εὐτρεπίζου Νεφθαλείμ· Ἰορδάνη ποταμέ στῆθι ὑπόδεξαι σκιρτῶν, τοῦ βαπτισθῆναι ἐρχόμενον τὸν Δεσπότην. Ἀγάλλου ὁ Ἀδάμ, σὺν τῇ Προμήτορι, μή κρύπτετε ἑαυτούς, ὡς ἐν Παραδείσῳ τό πρίν· καὶ γὰρ γυμνοὺς ἰδὼν ὑμᾶς ἐπέφανεν, ἵνα ἐνδύσῃ τὴν πρώτην στολήν. Χριστός ἐφάνη, τὴν πᾶσαν κτίσιν, θέλων ἀνακαινίσαι.» Εάν μας φαίνεται περίεργο ότι, ο Χριστός βαπτίζεται για να ενδύσει τον Αδάμ και την Εύα, ας θυμηθούμε τη διδασκαλία του Παύλου που διακηρύσσει το εξής: όσοι βαφτιστήκατε στο όνομα του Χριστού, έχετε ενδυθεί τον Χριστό (Γαλ. 3:27). Κατά τη βάπτιση ο Ιησούς Χριστός μας ντύνει με ένδυμα φωτός, επαναφέροντας την αρχική μας δυνατότητα να γίνουμε κατά χάρη Θεοί. Μας σώζει απ’ τη γυμνότητα και την δουλεία των παθών, καθώς και από τον φόβο του θανάτου. Μέσω της βάπτισής Του και της δικής μας βάπτισης, μας καθιστά συμμέτοχους στην ανακαίνιση και την αποκατάσταση του ανθρώπινου προσώπου. Ο Ιησούς Χριστός βαπτίστηκε για να σώσει τον Αδάμ και την Εύα, όλους τους απογόνους τους και ολόκληρη την κτίση εκπληρώνοντας τον ένδοξο σκοπό για τον οποίο μας έδωσε πνοή ζωής.
Ωστόσο, αυτό σίγουρα δεν σημαίνει ότι μετά τη βάπτιση το υπόλοιπο της μας θα κυλήσει δίχως πόνο, ασθένεια, θάνατο, καθώς και άλλες μορφές θλίψης. Μετά τη γέννηση του Χριστού, ο πονηρός Ηρώδης έδωσε εντολή να θανατωθούν όλα τα νήπια στην περιοχή της Βηθλεέμ. Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο αναφέρει ότι μετά τη σύλληψη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου λόγω των καταγγελιών του ενάντια στον αμαρτωλό τρόπο ζωής της βασιλικής οικογένειας, ο Κύριος έφυγε για την «Γαλιλαία των Εθνών» για να αρχίσει το έργο του και να εκπληρώσει κατ’ αυτόν τον τρόπο τη προφητεία του Ησαΐα ότι αυτοί που κατοικούνε στο σκοτάδι είδαν φως δυνατό. Και για όσους μένουν στη χώρα που τη σκιάζει ο θάνατος, ανέτειλε ένα φως για χάρη τους (Μτ. 4:15-16).
Όσοι υπέφεραν από το καταπιεστικό καθεστώς του Ηρώδη και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας γνώριζαν πάρα πολύ καλά το σκοτάδι και το θάνατο. Το ίδιο ισχύει σήμερα στον κόσμο για τα θύματα του πολέμου, της τρομοκρατίας, των διώξεων και άλλων εγκλημάτων, καθώς και για εκείνους τους ανθρώπους που θρηνούν όλου αυτούς που χάθηκαν εξαιτίας της πανδημίας και για όσους αντιμετωπίζουν οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες. Εάν αναγνωρίσουμε πραγματικά την ύπαρξη των εμπαθών μας σκέψεων, των λόγων και των πράξεων μας, θα δούμε ότι και σήμερα προτιμούμε το πνευματικό σκοτάδι από το ένδυμα του φωτός. Θα ακολουθούσαμε ξανά τους προπάτορές μας στην επιλογή της γυμνότητας και της αδυναμίας αντί για τη θεϊκή δόξα και τη δύναμη του Νέου Αδάμ.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος κάλεσε τους ανθρώπους να μετανοήσουν ως προετοιμασία για τον ερχομό του Μεσσία, κηρύττοντας: Μετανοείτε γιατί έφτασε η βασιλεία του Θεού (Μτ. 4:17). Δεν μας αρέσει να μας λένε ότι, πρέπει να μετανοήσουμε λόγω υπερηφάνειας ή ίσως από τον φόβο της τιμωρίας. Παρόλα αυτά, η αληθινή μετάνοια αποτελεί ένα θετικό γεγονός, επειδή μας καλεί να αναπροσανατολίσουμε τους εαυτούς μας στην αλήθεια και στην πραγματικότητα. Μας προσκαλεί να αφήσουμε το σκοτάδι και να εισέλθουμε στο φως, να εγκαταλείψουμε το λυπηρό άγχος της γυμνής φθαρτότητας για τη χαρά του να είμαστε πλήρως ενδεδυμένοι ως οι αγαπημένοι γιοι και κόρες του Θεού.
Η αληθινή μετάνοια απαιτεί την προσφορά κάθε διάστασης της ζωής μας στον Χριστό για θεραπεία και μεταμόρφωση. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ραντίζουμε τα σπίτια με αγιασμό τις μέρες μετά τα Θεοφάνια. Ο Χριστός, διά της βάπτισής του στον Ιορδάνη αγίασε το νερό, καθιστώντας το ζωοποιό, καθώς του χάρισε εξαγνιστική δύναμη, η οποία μπορεί να ικανοποιήσει κάθε βαθύτερη δίψα μας. Ο αγιασμός φανερώνει την ευλογία του Χριστού σ’ ολόκληρη την κτίση και επιδρά σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Η βάπτιση του Χριστού μας αποκαλύπτει ότι, τίποτα δεν είναι εγγενώς άσεμνο, κακό ή αποκομμένο απ’ το Θεό, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα σ’ όλη τη δημιουργία να λάμψει με το φως της αγιότητας.
Προκειμένου να εορτάσουμε τα Θεοφάνια, πρέπει να ακολουθήσουμε το κάλεσμα να φωτίσουμε με τις θεϊκές ενέργειες κάθε πτυχή της ζωής μας, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που μερικές φορές μπαίνουμε στον πειρασμό να απορρίψουμε ως ασεβείς από τη φύση τους. Ο Χριστός μας καλεί να λάμψουμε με το ένδυμα του φωτός που μας έχει χαρίσει. Αντί να περπατάμε φοβισμένοι στον Κήπο της Εδέμ όπως ο παλαιός Αδάμ, πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα για τη δόξα της σωτηρίας. Αυτό σημαίνει πραγματική μετάνοια και κανείς άλλος δεν μπορεί να το πράξει για εμάς. Εάν θέλουμε να στραφούμε μακριά απ’ το σκοτάδι της αμαρτίας και να εισέλθουμε στο φως του Χριστού πρέπει να επαναπροσανατολίσουμε τις ζωές μας στον Θεό.
Στα Θεοφάνια εορτάζουμε τη συγκατάβαση του αΐδιου Υιού του Θεού να βαφτιστεί στον Ιορδάνη, ούτως ώστε να συμμετάσχουμε στη θεϊκή Του δόξα. Βαφτίστηκε για να σώσει τον Αδάμ και την Εύα, όλους τους απογόνους τους και ολόκληρη την κτίση. Μας ένδυσε στη βάπτιση για να καλύψει τη γυμνότητα μας, η οποία μας είχε καταστήσει σκλάβους των παθών και της θνητότητας σε έναν κόσμο φθοράς. Τα Θεοφάνια μας υπενθυμίζουν ότι, έχουμε ήδη ενδυθεί τον Χριστό και έχουμε αποκατασταθεί στην αρχαία μας μεγαλοπρέπεια, ως γιοί και κόρες Του. Τώρα πρέπει να ζήσουμε ως ενδεδυμένοι τον Χριστό, ακολουθώντας το παράδειγμα Του, να λάμψουμε απ’ τα βάθη της ψυχής μας με την ιερή δόξα, την οποία μοιράστηκε ο Θεάνθρωπος μαζί μας. Τώρα πρέπει να μαρτυρήσουμε στη ζωή μας ότι η ακόλουθη προφητεία εκπληρώθηκε: αυτοί που κατοικούνε στο σκοτάδι είδαν φως δυνατό. Και για όσους μένουν στη χώρα που τη σκιάζει ο θάνατος ανέτειλε ένα φως για χάρη τους. Προκειμένου να εορτάσουμε πραγματικά πρέπει ο καθένας από εμάς να καταστεί μια ζωντανή φανέρωση της σωτηρίας που έφερε ο Ιησούς Χριστός στον κόσμο.
Ο Αιδ. Δρ. Philip LeMasters είναι καθηγητής της Θρησκείας στο Πανεπιστήμιο McMurray στο Άμπιλιν του Τέξας.
To ιστολόγιο Δημόσια Ορθοδοξία (Public Orthodoxy) επιδιώκει να προωθήσει συζήτηση και συνδιάλεξη, παρέχοντας ένα φόρουμ για διαφορετικές απόψεις σε σχέση με σύγχρονα ζητήματα που αφορούν τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Οι απόψεις που εκφράζονται σ’ αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά του συγγραφέως και δεν αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των εκδοτών,των μεταφραστών, ή του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών.