Ματ Καππαντακουνέλ (Matt Kappadakunnel)
Δυστυχώς το διαδικτυακό τρόλινγκ έχει γίνει κοινή πρακτική ακόμα και στους χριστιανικούς κύκλους. Ενώ συνήθως τα τρολ είναι γνωστά άτομα που αναδεικνύονται προκαλώντας αγανάκτηση και διαμάχες, η παρούσα τάση περιλαμβάνει ανωνυμους λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα που αναρτούν στα προφίλ τους ιερές εικόνες, ενώ οι αντιδράσεις τους μόνο ιερές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν.
Τον περασμένο μήνα, η αδελφή Vassa Larin φιλοξένησε τους καθηγητές George Demacopoulos και Aristotle Papanikolaou στο κανάλι της “Coffee with Vassa” στο YouTube για να συζητήσουν εάν η ιστοσελίδα της Δημόσιας Ορθοδοξίας είναι «συμβιβαστική».
Όπως αναμενόταν, τα τρολ εμφανίστηκαν.
Δίχως να επεκταθούμε στο συγκεκριμένο διαδικτυακό περιστατικό, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε ότι το τρόλινγκ προηγείται των κοινωνικών μέσω δικτύωσης και μπορεί να εντοπιστεί στη χριστιανική ιστορία. Ακόμα και οι πειρασμοί του Ιησού στην έρημο ήταν μια μορφή τρόλινγκ (βλ. Μτ. 4:1-11).
Πιο πρόσφατα, ασχολήθηκα με έναν άγιο που αντιμετώπισε επίσης ένα τρολ. Εμπνεύστηκα μετά το άρθρο που έγραψα για την τελετή της Αγρυπνίας και αποφάσισα να περάσω ένα διάστημα διαβάζοντας τα γραπτά του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά και πιο συγκεκριμένα το βιβλίο Holy Hesychia: The Stillness that Knows God [Ιερή Ησυχία: Η Σιωπή που γνωρίζει το Θεό]. Εκεί ανακάλυψα για τη συνάντηση του αγίου με το τρόλ (17).
Το 1300, ένας λόγιος μοναχός, γνωστός ως Βαρλαάμ ο Καλαβρός αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη δυτική του λογιοσύνη για να αμφισβητήσει τους Ορθόδοξους διανοητές στην Κωσταντινούπολη προκειμένου να αποδείξει την ανωτερότητά του. Μετά την ήττα που υπέστη στην Κωνσταντινούπολη, νομίζω ότι ο Βαρλαάμ προσπάθησε να κατευνάσει την πληγωμένη του περηφάνια προκαλώντας τους ησυχαστές μοναχούς και υποστηρίζοντας ότι οι πνευματικές τους πρακτικές είναι αιρετικές. Ο Βαρλαάμ έκρινε πιθανότατα ότι θα κυριαρχήσει σ’ αυτή την αντιπαράθεση λαμβάνοντας υπόψη το ακαδημαϊκό του υπόβαθρο σε σύγκριση με τη μόρφωση των ησυχαστών μοναχών.
Ωστόσο, υποτίμησε τον Γρηγόριο Παλαμά, ο οποίος αναδείχθηκε στον πιο αξιόλογο αντίπαλό του. Πρώτον, ο Παλαμάς προσπάθησε να υποδείξει κατ’ ιδίαν τα σφάλματα που έκανε ο Βαρλαάμ σχετικά με την κατανόηση του ησυχασμού. Παρόλα αυτά, όταν αυτή η προσπάθεια δεν άλλαξε τη στάση του Βαρλαάμ, ο Παλαμάς συνέγραψε το έργο Τριάδες Υπέρ των Ιερώς Ησυχαζόντων (18). Σύμφωνα με τον π. Ιωάννη Μάγεντορφ, «Ο Γρηγόριος Παλαμάς προσανατολίζει ολόκληρη την πολεμική του εναντίον του Βαρλαάμ του Καλαβρού στο ζήτημα της «ελληνικής σοφίας», την οποία θεωρεί την κύρια πηγή των σφαλμάτων του Βαρλαάμ» (Μάγεντορφ, Βυζαντινή Θεολογία).
Κάνοντας ένα βήμα πίσω, αξίζει να αναρωτηθούμε: ποιο ακριβώς ήταν το κίνητρο του Βαρλαάμ; Η δραστηριότητά του στην Κωνσταντινούπολη υποδηλώνει ότι η κύρια επιδίωξή του ήταν να αποκτήσει περισσότερη φήμη. Από τη στιγμή όμως που η προσπάθειά του αυτή ματαιώθηκε αφού δεν κατάφερε να νικήσει τους λόγιους της Κωνσταντινούπολης, η επιθετική του ιδιοσυγκρασία, η οποία είναι παρόμοια με αυτή των διαδικτυακών τρολ, τον έστρεψε ενάντια των ησυχαστών μοναχών. Επομένως, πιστεύω ότι ο Βαρλαάμ, καθώς και τα διαδικτυακά τρολ, συμπεριφέρονται κατ’ αυτόν τον τρόπο λόγω της ανασφάλειας που νιώθουν.
Αντιμετωπίζοντας τον Βαρλαάμ ο Παλαμάς μας προσέφερε ένα όμορφο κείμενο σχετικά με την ησυχαστική προσευχή: έναν λόγο για τη συνάντηση με το Θεό, ο οποίος είναι Άκτιστο Φως, μέσω της προσευχής της ησυχίας και της σιωπής. Μαθαίνουμε επίσης από τον Παλαμά ότι ο ησυχασμός αποτελεί μόνο ένα μέσον, ενώ ο στόχος είναι η θέωση: «Η θέωση είναι πέρα από κάθε όνομα. Γι’ αυτό εμείς που γράψαμε τόσα πολλά για την ησυχία δεν έχουμε τολμήσει έως τώρα να γράψουμε για τη θέωση» (Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, τρίτο βιβλίο, 1.32).
Μερικές φορές, όπως σ’ αυτό το παράδειγμα, η αντιμετώπιση του τρολ μπορεί να διαπαιδαγωγήσει και να εμπλουτίσει τους παρευρισκομένους. Ωστόσο, δεδομένης της ιδιαίτερα αδηφάγους διάθεσης των τρολ να επιτίθενται, να γελοιοποιούν και να κυριαρχούν, είναι απαραίτητο ότι αυτή η δέσμευσή μας δεν θα μας κάνει να φανούμε ανόητοι.
Η διαμάχη μεταξύ Παλαμά και Βαρλαάμ συνεχίστηκε και παρόλο που μια Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη υποστήριξε τελικά τον Παλαμά, ο Βαρλαάμ ποτέ δεν άλλαξε τις απόψεις του. Πολλές φορές, όσο και να εμπλεκόμαστε σε διάλογο με ένα τρολ, φαίνεται ότι το τελευταίο μπορεί να μην θέλει απλά να ανακαλύψει την αλήθεια ούτε έχει τη πρόθεση να αλλάξει τη θέση του. Πράγματι, απαντώντας στο τρολ, ορισμένες φορές το μόνο που κάνουμε είναι να τροφοδοτούμε το θυμό του ακόμα περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα εξαντλείται η δική μας υπομονή και ενέργεια.
Επομένως, η αρετή της διάκρισης, η οποία σύμφωνα με τον Παλαμά βασίζεται στην πρακτική της νήψεως, μας αποτρέπει απ’ το να πέσουμε στην παγίδα ενός τρολ. Ο Παλαμάς, μας προτρέπει να εξαλείψουμε μέσω της νήψεως οτιδήποτε εμποδίζει τις σκέψεις να στραφούν προς το Θεό. Όταν λοιπόν λαμβάνουμε μια απάντηση από ένα διαδικτυακό τρολ, ενώ η ενστικτώδη μας αντίδραση είναι να του απαντήσουμε αμέσως, ο Παλαμάς θα μας έλεγε να σταματήσουμε και να επικεντρωθούμε στον εαυτό μας. Στον πυρήνα της νήψεως εντοπίζεται η ικανότητα του αυτοελέγχου (Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Πρώτο Βιβλίο, 2.2).
Εφόσον έχουμε αφιερώσει κάποιο χρόνο στη σιωπή και στη βίωση της ησυχίας, η οποία μπορεί να προέλθει μόνο από τον Θεό, τότε μπορούμε να στραφούμε σ’ Εκείνον, στο Άκτιστο Φως κι έπειτα να απαντήσουμε. Αποσπόμαστε από τον θυμό και την υπερηφάνεια που μπορεί να βρίσκονται στις καρδιές μας και επιτρέπουμε στην αγάπη του Θεού να διαποτίσει την ύπαρξή μας και να μεταμορφώσει την αρνητική εμπειρία σε ένωση μαζί Του. Από αυτή τη θέση της ένωσης, μπορούμε να αποφασίσουμε αν θα αντιδράσουμε ή όχι, αλλά ακόμη κι αν επιλέξουμε να αντιδράσουμε, θα το κάνουμε βασισμένοι στην αδιάλειπτη προσευχή, ενωμένοι με την Τριάδα και ανταποκρινόμενοι αγαπητικά. Επιπλέον σύμφωνα με το παράδειγμα της Τριαδικής ένωσης, μπορούμε να αποσπαστούμε από τον τρόπο με τον οποίο το τρολ αντιδρά στις προσπάθειές μας.
Εν τέλει, τα τρολ είναι άνθρωποι που τους αγαπάει ο Θεός, διότι είναι τραυματισμένοι και χρειάζονται τη θεραπευτική Του αγάπη. Ωστόσο, ελαττώνουν την αίσθηση του πόνου τους μέσω του τρόλινγκ. Ας μην πέσουμε στο επίπεδο τους, αλλά να μεταμορφωθούμε σε όργανα θεραπείας, δείχνοντας τους τον αναστημένο Χριστό.
Ω τρολ του Twitter,
Κοιτάξτε το πρόσωπο του Χριστού
Και θα σωθείτε.
Ο Ματ Καππανακουνέλ εργάζεται στον χρηματοοικονομικό τομέα και ζει στο Λος Άντζελες με τη σύζυγο του και τα δυο παιδιά τους. Προέρχεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαλαμπάρ των Ινδιών και έχει προγονικούς δεσμούς με την Συρο-Ιακωβίτικη Εκκλησία της Μαλανκάρα στην Ινδία. Για κάποιο χρονικό διάστημα, ο Ματ έκανε σπουδές με σκοπό να γίνει ρωμαιοκαθολικός ιερέα, με αποκορύφωμα τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Φόρνταμ. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Κράιτον και πτυχιούχος οικονομικός αναλυτής.
Μια Δημοσίευση του Κέντρου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου