Από τον Paul L. Gavrilyuk
Στη Μαριούπολη, ρωσικοί πύραυλοι καταστρέφουν μαιευτήριο, τραυματίζοντας δεκάδες ανθρώπους, ενώ στη Μόσχα ο Πατριάρχης Κύριλλος (Γκουντιάεβ) ευλογεί τα ρωσικά στρατεύματα. Στην ίδια πόλη, οι ρωσικές βόμβες σκότωσαν εκατοντάδες παιδιά και ηλικιωμένους στο θέατρο της πόλης, εν τω μεταξύ ο Πατριάρχης του Πούτιν έχει το θράσος να περιγράφει τον πόλεμο ως «μεταφυσικό αγώνα» εναντίον των δυτικών αξιών. Στην Οδησσό μια μητέρα θάφτηκε ζωντανή με το τριών μηνών βρέφος της μετά την καταστροφή ενός κτιρίου από ρωσικό πυραύλου, ενώ ο Γκουντιάεφ υπακούοντας στον αφέντη του στο Κρεμλίνο δικαιολογεί τον πόλεμο ως πράξη αυτοάμυνας.
Πολλοί δυτικοί παρατηρητές είναι προβληματισμένοι. Δεν είναι τα στρατεύματα, τα οποία η Ορθόδοξη εκκλησία της Ρωσίας έχει ευλογήσει αυτά που δολοφονούν τους ομοδόξους τους στην Ουκρανία; Μήπως δεν είναι οι ρωσικοί πύραυλοι αυτοί που καταστρέφουν ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς, μοναστήρια, σχολεία, νοσοκομεία και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς των ομοδόξων στην Ουκρανία; Αν όλα τα παραπάνω είναι αλήθεια, πως είναι δυνατόν ο Πατριάρχης Κύριλλος να στέλνει με τις ευλογίες του τα ρωσικά στρατεύματα στη μάχη; Δεν είναι ο εν λόγω πόλεμος «αδελφοκτόνος», όπως τον χαρακτήρισε ο Μητροπολίτης Ονούφριος (Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία – Πατριαρχείο Μόσχας), σε μια στιγμή πρόσφατης διαύγειας; Δεν πέρασε προηγουμένως απ’ το νου του Μητροπολίτη Ονούφριου, ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ανατολική Ουκρανία το 2014 ήταν επίσης μια πράξη αδελφοκτονίας. Την ίδια στιγμή, αρκετοί γηραιότεροι επίσκοποι στη δικαιοδοσία του Ονούφριου συνεχίζουν να προωθούν την τυφλή υποταγή στον Πατριάρχη Κύριλλο, ο οποίος εκλογικεύει και δικαιολογεί την δολοφονία μελών του ποιμνίου του στην Ουκρανία, μαζί με τους βομβαρδισμούς, την σφαγή παιδιών και αμάχων, καθώς και τον εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων, θεωρώντας τα ως μια πράξη αναγκαία για την αυτοσυντήρηση της Ρωσίας. Έχουν απωλέσει άραγε οι επίσκοποι του Ονούφριου το μυαλό και τη συνείδησή τους; Πρόκειται για ανοησία ή προδοσία; Όποια κι αν είναι η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: συνενοχή σε πράξεις βίας μιας άνευ προηγουμένου κλίμακας, που η Ευρώπη δεν έχει ξαναδεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μια πράξη τρέλας και συνάμα μια οικτρή αποτυχία. Η μανία του Χίτλερ για εξουσία βρήκε διέξοδο σε μια ολέθρια ιδεολογία. Ο ναζισμός τον τύφλωσε σε τέτοιο βαθμό, ώστε καμία πράξη βίας δεν φαινόταν αδικαιολόγητη, ούτως ώστε να πετύχει το σχέδιό αποίκησης των «αιματοβαμμένων περιοχών» της Ανατολικής Ευρώπης, στις οποίες περιλαμβάνονταν η Πολωνία και η Ουκρανία. Ο ναζισμός παρουσίαζε την Άρια φυλή ως ανώτερη από τα άλλα έθνη, ενώ παράλληλα, αρνιόταν το δικαίωμα ύπαρξης σε ορισμένες ομάδες ανθρώπων, όπως οι Εβραίοι. Ο Χίτλερ είχε τον «υπουργό προπαγάνδας» του, τον Γκέμπελς, ο Πούτιν έχει τον υποτακτικό ιδεολόγο του, τον Γκουντιάεβ. Η δίψα του Πούτιν για εξουσία βρήκε διέξοδο στην ιδέα του Ρωσικού Κόσμου (Russkii Mir). Όταν ενισχύεται η εν λόγω διδασκαλία, διδάσκει την ανωτερότητα των Ρώσων έναντι των υπόλοιπων Σλάβων αρνούμενη στους Ουκρανούς το δικαίωμα ύπαρξής ως ανεξάρτητο έθνος. Το ιδεολόγημα του «Ρωσικού Κόσμου» αποτελεί μια επιθετική μορφή του ευρασιανισμού, ο οποίος με τη σειρά του είναι ένα νόθο παιδί του κινήματος των σλαβόφιλων του δεκάτου ενάτου αιώνα. Οι σλαβόφιλοι φυσικά, ούτε στους χειρότερους εφιάλτες τους δεν θα μπορούσαν να φανταστούν την «πυρηνική ορθοδοξία». Παρόλα αυτά, η ρομαντική ιδέα, που είχαν οι σλαβόφιλοι για την ορθοδοξία –με την χροιά της καλοπροαίρετης αποικιοκρατίας– μετατράπηκε στην αιματηρή δυστοπία του «Ρωσικού Κόσμου» κατά την προσπάθεια του Πούτιν να νεκραναστήσει το κουφάρι της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Στη Σοβιετική Ένωση, η 9η Μαΐου μετατράπηκε σε εθνική εορτή, γνωστή ως «Ημέρα της Νίκης», με σκοπό τον εορτασμό του τέλους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Φέτος, ο Πούτιν ήλπιζε να γιορτάσει μια θεαματική νίκη του ρωσικού στρατού και την κατάκτηση της Ουκρανίας, όμως γελάστηκε οικτρά. Δυστυχώς γι’ αυτόν αντί για μια εύκολη νίκη, που ανέμενε, η Ουκρανία προέβαλλε σθεναρή αντίσταση, η οποία οδήγησε στην ήττα του ρωσικού στρατού. Ο Πούτιν και τα τσιράκια του έχουν ήδη ηττηθεί ηθικά. Ολόκληρος ο κόσμος ανατριχιάζει με τις ενέργειες των Ρώσων στην Ουκρανία και τις αντιμετωπίζει ως αυτό που είναι: μια φρικτή πράξη στρατιωτικής εισβολής, καθώς και μια ανθρωπιστική καταστροφή τεραστίων διαστάσεων. Η ρητορική του Πούτιν υποδηλώνει ότι, στο μυαλό του τουλάχιστον, υφίστανται σενάρια για την έναρξη Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου με τη Ρωσία εναντίον της Δύσης. Πάντως, είτε μετριάσει το λόγο του είτε όχι, το αφήγημά του έχει ήδη χρεωκοπήσει ηθικά.
Εκτός από την ηθική της πτώση, η Ρωσία θα συνεχίσει να χάνει πολιτικά. Σε αντίθεση με την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, όταν η Σοβιετική Ένωση ασκούσε σημαντική ιδεολογική επιρροή στις σοσιαλιστικές χώρες, σήμερα το τίμημα της πολιτικής συνεργασίας με τη Ρωσία, ακόμη και για τις χώρες που κατά παράδοση θα ήταν διατεθειμένες να συνεργαστούν, θα είναι πολύ υψηλό.
Το ίδιο ισχύει και για το κόστος της οικονομικής συνεργασίας. Οι ρωσικές εταιρείες ήδη προσπαθούν να αποφύγουν τις κυρώσεις. Όταν τα πράγματα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο, η αποφυγή των κυρώσεων θα καταλήξει να έχει τον δικό της κλάδο στη ρωσική οικονομία. Παρόλο που μικρότερες εταιρείες μπορεί να είναι σε θέση να διαμεσολαβούν σε ύποπτες συμφωνίες με τους μη-δυτικούς εταίρους τους, για τις μεγαλύτερες εταιρείες κάθε ελιγμός που παραβιάζει τους διεθνείς νόμους θα καταστεί απαγορευτικός λόγω του κόστους. Η Ρωσία ήδη χάνει οικονομικά αυτόν τον πόλεμο και θα συνεχίσει να χάνει όταν αρχίσουν να εφαρμόζονται πλήρως οι κυρώσεις. Μακροπρόθεσμα, η ρωσική οικονομία θα παραμείνει στάσιμη, ενώ ο πληθυσμός της, που έχει πλέον γευτεί έναν τρόπο ζωής πιο άνετο από την μιζέρια της σοβιετικής εποχής θα φτωχοποιηθεί και η Ρωσία θα καταντήσει αρκετά πιο αδύναμη. Πριν τις κυρώσεις, η οικονομία της Ρωσίας ήταν μικρότερη από εκείνη της Ιταλίας. Εάν μειωθούν οι ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου, η οικονομία της χώρας θα συνεχίσει να συρρικνώνεται. Η εν λόγω σταδιακή συρρίκνωση και η οικονομική ύφεση θα αποτελέσουν τους κύριους παράγοντες για την αλλαγή πορείας της Ρωσίας. Είναι αφελές να περιμένουμε –όπως κάνουν ορισμένοι δυτικοί ειδικοί και ακαδημαϊκοί– ότι ο πληθυσμός, ο οποίος εξέφρασε τη συντριπτική του υποστήριξη για την προσάρτηση τη Κριμαίας και η πλειοψηφία του οποίου συνεχίζει να υποστηρίζει τον σημερινό πόλεμο, ότι θα αλλάξει την γνώμη του εν μια νυκτί. Αναμφίβολα, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την επικράτηση μιας διαφορετικής πολιτικής πραγματικότητας. Ωστόσο, ο κύριος παράγοντας θα παραμείνει ο οικονομικός, όπως συνέβη και κατά την περίοδο κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης.
Όσο πιο στάσιμη παραμένει η ρωσική οικονομία, τόσο πιο αδύναμη θα γίνεται και τόσο πιο εύκολο θα είναι για τη Δύση να εξαναγκάσει («διαπραγματευτεί») τελικά την αποστρατιωτικοποίησή της χώρας, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει και τα πυρηνικά όπλα. Παρόμοια με τη Γερμανία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να ζει με την απειλή μιας Ρωσίας, που διαθέτει πυρηνικά όπλα. Μόνο έχοντας αντιμετωπίσει την πυρηνική απειλή της, μπορεί η Δύση να της επιτρέψει την έναρξη της οικονομικής της ανάκαμψης. Πριν γίνουν όμως όλα αυτά, αμφότεροι Πούτιν και Κύριλλος θα πρέπει να απομακρυνθούν από την εξουσία. Στην περίπτωση του Κύριλλου, η εν λόγω απομάκρυνση θα πρέπει να αναληφθεί από ένα διεθνές όργανο Ορθόδοξων χριστιανών, το οποίο θα εκπροσωπεί όλες τις κατά τόπους Ορθόδοξες εκκλησίες. Οι ηγέτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας πρέπει να διαβεβαιώσουν τους πιστούς τους, καθώς και τον υπόλοιπο κόσμο, ότι το ιδεολόγημα του «Ρωσικού Κόσμου» και οι απόψεις του κύριου εκπροσώπου του, του Κύριλλου Γκουντιάεφ, είναι ασύμβατες με την Ορθόδοξη πίστη. Στην ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπήρξαν αρκετοί προκαθήμενοι, που είτε αναθεματίστηκαν είτε καθαιρέθηκαν από τα αξιώματά τους, είτε εξορίστηκαν. Το αν ο Πατριάρχης Κύριλλος είναι εκτός από εγκληματίας πολέμου και αιρετικός, είναι κάτι, που πρέπει να το αποφασίσουν οι κανονολόγοι. Ένα πράγμα είναι σαφές: αν ο Πούτιν ζήσει αρκετά για να κληθεί στο δικαστήριο της Νυρεμβέργης–2, θα πρέπει να τον ακολουθήσει στη δίκη και ο «υπουργός προπαγάνδας» του, ο Γκουντιάεβ. Η ηθική, πολιτική, οικονομική και πνευματική ήττα της Ρωσίας σε αυτόν τον πόλεμο θα ολοκληρωθεί μόνο όταν και τα δύο κεφάλια του ρωσικού δικέφαλου αετού κλειστούν στη φυλακή για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Η ήττα της Ρωσίας είναι αναπόφευκτη. Το ερώτημα που απομένει είναι το εξής: πόσα δεινά θα υποστεί ο Ουκρανικός λαός μέχρι να φτάσει αυτή η ημέρα;
Ο Δρ Paul L. Gavrilyuk είναι πρόεδρος και ιδρυτής της ΜΚΟ Rebuild Ukraine (Ανοικοδόμηση της Ουκρανίας) και της Διεθνούς Ορθόδοξης Θεολογικής Ένωσης (IOTA).
To ιστολόγιο Δημόσια Ορθοδοξία (Public Orthodoxy) επιδιώκει να προωθήσει συζήτηση και συνδιάλεξη, παρέχοντας ένα φόρουμ για διαφορετικές απόψεις σε σχέση με σύγχρονα ζητήματα που αφορούν τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Οι απόψεις που εκφράζονται σ’ αυτό το άρθρο είναι αποκλειστικά του συγγραφέως και δεν αντιπροσωπεύουν τις απόψεις των εκδοτών,των μεταφραστών, ή του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών.