Στις 9 Μαρτίου έγινε γνωστό στον λαό της Γεωργίας ότι το κόμμα «Γεωργιανό Όνειρο» ανακοίνωσε την απόσυρση του νομοσχεδίου περί «διαφάνειας της ξένης επιρροής». Στις 7 Μαρτίου το Κοινοβούλιο της Γεωργίας, με την πλειοψηφία του κόμματος «Γεωργιανό Όνειρο», υπερψήφισε σε πρώτη ανάγνωση τον αμφιλεγόμενο νόμο για τους «ξένους πράκτορες» (δηλαδή κάθε οργάνωση που λαμβάνει χρηματοδότηση από το εξωτερικό!). Ο νόμος έχει σκοπό τον περιορισμό της ελευθερίας του τύπου και των μη-κυβερνητικών οργανώσεων, δηλαδή την αποσταθεροποίηση της κοινωνίας των πολιτών περιορίζοντας τις επαφές με τους δυτικούς εταίρους και την αναστολή μιας πιθανής ενσωμάτωσης της χώρας στους Ευρωατλαντικούς οργανισμούς.
Ακολούθησαν διαδηλώσεις για δύο ημέρες, με χιλιάδες ανθρώπους να συγκεντρώνονται μπροστά από το Κοινοβούλιο ενώ η αστυνομία και οι ειδικές δυνάμεις κινητοποιήθηκαν εναντίον τους. Οι συγκρούσεις της πρώτης ημέρας έληξαν με τον τραυματισμό ορισμένων ατόμων και την κράτηση πολλών άλλων, ενώ οι περισσότεροι διαδηλωτές τραυματίστηκαν από τα δακρυγόνα και από τις ρίψεις νερού. Παρόλα αυτά, την επόμενη μέρα περισσότεροι διαδηλωτές, άνθρωποι όλων των ηλικιών, κυριάρχησαν στο σκηνικό της διαμαρτυρίας.
Σήμερα, μεταξύ όσων αντιτίθενται στο κόμμα «Γεωργιανό Όνειρο» υφίσταται διαφωνία στο εξής ερώτημα: «πώς φτάσαμε εδώ;».
Πολλοί ισχυρίζονται ότι όταν ο συνασπισμός «Γεωργιανό Όνειρο» κέρδισε τις εκλογές το 2012, ήταν σαφές πως ο δισεκατομμυριούχος ηγέτης τους, ο οποίος είχε σπιλωθεί επειδή «συσσώρευσε» τον πλούτο του από τα ερείπια της σοβιετικής οικονομίας, δεν μπορούσε να θεωρηθεί αξιόπιστο πρόσωπο για την οικοδόμηση της δημοκρατίας. Αν και αυτό αποτελεί αδιαμφισβήτητη παραδοχή, ο συνασπισμός φαινόταν ισορροπημένος έχοντας στις τάξεις του ορισμένους νεότερους πολιτικούς με δυτική εκπαίδευση και πολιτικά κόμματα με βαθιές ρίζες στην αποσοβιετοποίηση της Δημοκρατίας της Γεωργίας. Το σημαντικότερο στοιχείο στο υπόβαθρο της νίκης του συνασπισμού ήταν αναμφίβολα η αυξανόμενη μισαλλοδοξία των Γεωργιανών έναντι του κυβερνώντος κόμματος «Ενωμένο Εθνικό Κίνημα» (2004-2012).
Σύντομα ο συνασπισμός μετατράπηκε σε ένα σύστημα το οποίο δεν μπορούσε να ανεχτεί τους ανοιχτά φιλοδυτικούς, αλλά ούτε και να γίνει ανεκτό απ’ αυτούς και γι’ αυτό άρχισε μεθοδικά να τους απομακρύνει. Εντός λίγων ετών το κόμμα «Γεωργιανό Όνειρο» έδειχνε όλο και περισσότερα σημάδια ότι η επίσημη ρητορική για τις ευρωατλαντικές προσδοκίες του Γεωργιανού έθνους δεν συνέπιπτε με συγκεκριμένα βήματα για την υλοποίηση των εν λόγω προσδοκιών. Το νομοσχέδιο για τους «ξένους πράκτορες» ήταν η τελευταία σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και θα ξεκινούσε μια διαδικασία ουσιαστικής αποσύνθεσης της γεωργιανής κοινωνίας πολιτών και φίμωσης των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης.
Έχει ορθά καταδειχθεί ότι το νομοσχέδιο είναι παρόμοιο με έναν νόμο του 2012 στη Ρωσία, αν και οι εμπνευστές του παραπλανητικά αναφέρονταν στο αμερικανικό νομοσχέδιο για τον νόμο περί καταγραφής ξένων πρακτόρων (FARA). Πράγματι, όσοι γνωρίζουν εκ του σύνεγγυς τον μετασχηματισμό του συνασπισμού, ξέρουν πολύ καλά ότι η διατήρηση μιας επίσημης ρητορικής προς μια κατεύθυνση, δεν αποκλείει την ανάληψη δράσεων προς την αντίθεση κατεύθυνση. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις όπου το κόμμα «Γεωργιανό Όνειρο» ενήργησε ενάντια στη βούληση του γεωργιανού λαού, η πλειοψηφία του οποίου (85%) επέλεξε να γίνει μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Οι διαδηλώσεις της 7ης και 8ης Μαρτίου στο κέντρο της Τιφλίδας (και σε άλλες πόλεις της Γεωργίας, καθώς και εκτός της χώρας) ήταν αξιοσημείωτα έντονες, με ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων νέων και φοιτητών, όπου όλοι ήταν ενωμένοι με ένα μήνυμα: Όχι στον Ρωσικό νόμο, αν και υπήρχαν και άλλα σχετικά μηνύματα που καταδίκαζαν οτιδήποτε σχετιζόταν με τη Ρωσία του Πούτιν, επιβεβαιώνοντας την ευρωπαϊκή κατεύθυνση του Γεωργιανού λαού και εκφράζοντας την πλήρη αλληλεγγύη του με τον λαό της Ουκρανίας. Οι διεθνείς εταίροι, ιδίως οι Η.Π.Α και η Ε.Ε, αναμφίβολα υποστήριξαν το διαρκές αίτημα της πλειοψηφίας των Γεωργιανών, καθώς ο ρόλος τους στην απόφαση για την απόσυρση του νομοσχεδίου ήταν καθοριστικός. Η απόσυρση, ωστόσο, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική χωρίς την επαναφορά του σε νέα συνεδρίαση στο άμεσο μέλλον και την καταψήφιση του από την ίδια πλειοψηφία. Ελπίζουμε ότι το νομοσχέδιο θα αποσυρθεί, αλλά οι νομοθέτες παραμένουν στη θέση τους, ίσως μάλιστα με περισσότερες παρόμοιες πρωτοβουλίες κατά νου.
Πάντως θα είναι δύσκολο να αγνοηθεί η δύναμη των νέων, ιδίως των φοιτητών που δεν επιθυμούν να ζουν σε μια χώρα ρωσικό «προτεκτοράτο». Ελπίζουμε ότι αυτό το κύμα διαμαρτυρίας θα οδηγήσει το ευρύ φάσμα των δυνάμεων της αντιπολίτευσης σε μια σαφή πολιτική συναίνεση και σε μια κοινή ηγεσία. Μια τέτοια ηγεσία έλειπε κατά τη διάρκεια των μαζικών διαδηλώσεων, αλλά αυτή η αδυναμία ήταν και η δύναμή της, επειδή η διχασμένη αντιπολίτευση δυσκολεύεται να σταθεί ενωμένη. Κάτι θα πρέπει να κάνει γι’ αυτό η αντιπολίτευση, ας πούμε να πάρει μαθήματα στην ομαδική εργασία.
Ένα εύλογο ερώτημα εκ μέρους των αναγνωστών του ιστολογίου είναι φυσικά: «Που ήταν η Ορθόδοξη Εκκλησία;». Ορισμένοι μεμονωμένοι ιερείς έκαναν δηλώσεις, μίλησαν θαρραλέα κατά του φιλορωσικού νόμου, αλλά δεν υπήρξε καμία επίσημη δήλωση από την πλευρά του Πατριαρχείου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας έως στις 9 Μαρτίου, όταν το κυβερνών κόμμα ανακήρυξε ότι «η απόσυρση» του νέου νόμου ήταν καθοδόν. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Γεωργίας ισχυρίζεται ότι αποτελεί ένα από τα παλαιότερα σύμβολα της ιστορίας του Γεωργιανού έθνους, ενώ ο ιστορικός της ρόλος επικυρώνεται με προνομιακό ειδικό καθεστώς στο Σύνταγμα της Γεωργίας. Το ανακοινωθέν της, εκτός του ότι ήταν εκπρόθεσμο, στερείται συνοχής και εντιμότητας όσον αφορά την έκφραση αλληλεγγύης προς την πλειοψηφία των πολιτών, διότι δεν αναφέρεται ούτε στον νόμο περί «ξένων πρακτόρων» ούτε στα δυσανάλογα τιμωρητικά μέτρα που έλαβε η γεωργιανή αστυνομία και οι ειδικές δυνάμεις για τη διάλυση των διαδηλωτών. Στο παρελθόν, ο Πατριάρχης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Γεωργίας Ηλίας Β΄ εμφανιζόταν ανάμεσα στους διαδηλωτές, εκφράζοντας την υποστήριξή του, απευθύνοντας προσευχές, δίνοντας οδηγίες που δεν επιδοκιμάζονταν πάντοτε, αλλά παρόλα αυτά επικοινωνούσε με το ποίμνιό του (η συμμετοχή με τους ανθρώπους σε επικίνδυνες καταστάσεις ήταν χαρακτηριστικό στοιχείο συμπεριφοράς του Έντβαρντ Σεβαρντνάτζε ηγέτη του κομμουνιστικού κόμματος και 2ου Προέδρου της Γεωργίας). Τις τελευταίες μέρες δεν υπήρξε κανένα σημάδι ενδιαφέροντος από την πλευρά της «επίσημης» ορθοδοξίας.
Η Tamara Grdzelidze είναι ορθόδοξη θεολόγος από την Γεωργία.
Μια Δημοσίευση του Κέντρου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου