Μάγοι, Προφήτες, Αρχιεπίσκοποι και Επίσκοποι της Χριστιανικής Εκκλησίας

Στο βιβλίο του «Μάγοι και Προφήτες» (Wizards and Prophets) που εκδόθηκε το 2018, ο Τσαρλς Σ. Μαν περιγράφει το έργο και τις προσεγγίσεις δύο εκ των σημαντικότερων περιβαλλοντολόγων του 20^ου αιώνα– του Γουίλιαμ Βόοτ και του Νόρμαν Μπόρλαγκ. Δυστυχώς, τα «σχέδιά» τους αποτελούν αντιφατικές προσεγγίσεις σχετικά με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Ο Μαν κατηγοριοποιεί όσους ακολουθούν το μοντέλο της «τεχνο-αισιοδοξίας» του Μπόρλαγκ (την γνώμη ότι η επιστήμη και η τεχνολογία θα επιλύσουν τα προβλήματα) στους μάγους. Αυτοί που ακολουθούν το μοντέλο του Βόοτ περιγράφονται ως προφήτες– δηλαδή «όσοι καταγγέλλουν τις συνέπειες της αμέλειάς μας» και καλούν για ελαφρύτερο αποτύπωμα άνθρακα στο περιβάλλον. Ενώ ο καθένας χλευάζει την άποψη του άλλου, κανένας εκ των δύο δεν περιγράφεται από τον Μαν με όρους «καλού και κακού», αλλά ως δύο «διαφορετικές απόψεις για την οικοδόμηση μιας ποιοτικής ζωής». Αυτές τις ομάδες τις αναφέρω ως 1 και 2. Πολλοί στην κοινωνία ανήκουν σ’ αυτές τις δύο κατηγορίες και φυσικά τις συναντάμε και στην χριστιανική εκκλησία.  

Υπάρχουν, ωστόσο, και άλλες κατηγορίες όπως επισημαίνει κι ο Μαν, αν και τις θεωρεί ως ένα τμήμα συνεχούς συστήματος σκέψης που επικαλύπτεται κατά τόπους. Η Τρίτη Ομάδα, οι «αρνητές της κλιματικής αλλαγής», είναι εκείνοι, που όπως το βλέπω εγώ, φαίνεται να πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια γιγαντιαία συνωμοσία. Υπάρχει και μια τέταρτη ομάδα, αυτοί που ορίζω ως «κατεστημένα συμφέροντα», οι οποίοι γνωρίζουν για την κλιματική αλλαγή, ωστόσο, επιλέγουν να συνεχίζουν την επιδίωξη μεγιστοποίησης του πλούτου και της επιρροής τους, ανεξάρτητα από τη ζημιά που θα υποστεί η υπόλοιπη ανθρωπότητα– πιθανότατα αυτοί ταυτίζονται με τις «αρχές και εξουσίες», στις οποίες οι Απόστολοι αναγνώρισαν τους αντιπάλους της κατά Χριστόν ζωής και της σωτηρίας των ανθρώπων.   

Πρόσφατα, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος απηύθυνε την τελευταία, πιθανώς προτελευταία προειδοποίησή της προς τον κόσμο– ένα πλαίσιο για την ανθρώπινη επιβίωση. Οι δύο πρώτες ομάδες που αναφέραμε δεν εκπλήσσονται από τα ευρήματά της και συνεχίζουν να ανησυχούν για την έλλειψη δράσης καθώς τα  χρονικά περιθώρια είναι ιδιαιτέρως στενά. Η τέταρτη ομάδα επίσης δεν εκπλήσσεται, αλλά είναι πολύ πλούσιοι για να ανησυχούν, καθώς έχουν ήδη αγοράσει αρκετή γη σε διάφορα μέρη για να διαψεύσουν τις δυσοίωνες προβλέψεις και φυσικά έχουν αποκτήσει τεραστίων διαστάσεων γιοτ ως μοντέρνοι Νώε για τυχόν περίπτωση νέου κατακλυσμού. Αλλά τι γίνεται με την τρίτη ομάδα που αρνείται να ακούσει όσους έστειλε ο Θεός για την προειδοποίηση του επερχόμενου «κατακλυσμού»; Χωρίς τη συνδρομή της χριστιανικής Εκκλησίας, η οποία θα έπρεπε να εκφράσει μια διαφορετική άποψη στην τέταρτη ομάδα, είναι πιθανό να συνεχίσουν να υπακούν τα κατοχυρωμένα συμφέροντα. Πρόκειται για άγνοια ή αλαζονική αδιαφορία αυτό που παρατηρούμε στην εν λόγω ομάδα; Ό,τι κι αν είναι, οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται καθοδήγηση.  

Καθώς οι κυβερνήσεις μας, αγνόησαν συνολικά τις προηγούμενες εκθέσεις και το επείγον χρονοδιάγραμμα, είναι λογικό για έναν θεολόγο να αναρωτηθεί– ποιος θα βρίσκεται στην «Κιβωτό» του 21^ου αιώνα; Πιθανότατα η απάντηση είναι διττή. Πρώτον, θα υπάρξουν αρκετές «σύγχρονοι κιβωτοί», στις οποίες θα επιβαίνουν τα άτομα της τέταρτης ομάδας και ίσως κάποια μικρότερα μοντέλα με άτομα της πρώτης και της δεύτερης ομάδας. Δεύτερον, η τρίτη ομάδα θα εγκαταλειφθεί και το πιθανότερο να εξαφανιστεί λόγω λιμού, ίσως κατά την προσπάθεια διαφυγής από άνυδρα ή ερημωμένα εδάφη ή λόγω των εμφύλιων ταραχών και των πολέμων που θα προκληθούν, καθώς οι κοινωνίες θα καταρρεύσουν εξαιτίας της ανομίας και της μαζικής μετανάστευσης. Ταυτόχρονα η κλιματική αστάθεια, η έλλειψη τροφίμων και νερού θα εκδηλώνονται όλο και περισσότερο, ενώ τότε μόλις θα συνειδητοποιήσουν πόσο ανόητοι ήταν όταν άκουγαν εκείνους της τέταρτης ομάδας. Αυτό θα είναι το τέλος λοιπόν; Τίποτα δεν πρέπει να γίνει; Όπως επισημαίνει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος υπάρχει μια χαραμάδα ευκαιρίας στη διάθεσή μας.

Οι τέσσερις κατηγορίες ανθρώπων που περιγράψαμε εμπεριέχονται και στην χριστιανική Εκκλησία. Ευτυχώς, οι περισσότεροι Πατριάρχες έχουν αναγνωρίσει τον υπαρξιακό κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής και της αστάθειας, ενώ οι περισσότεροι έχουν μιλήσει για τους κινδύνους της και την ανάγκη οι Χριστιανοί να οικοδομήσουν έναν πιο οικο-θεολογικά βιώσιμο τρόπο ζωής.  Ωστόσο, εξακολουθεί να υφίσταται ένα χάσμα μεταξύ των όσων διδάσκεται κανείς στα υψηλότερα επίπεδα των Χριστιανικών Εκκλησιών και των όσων συμβαίνουν σε επίπεδο ενορίας. Γι’ αυτό και μετά από δεκαετίες προφητικής χριστιανικής διδασκαλίας, πρέπει ειλικρινά να αναρωτηθούμε γιατί συμβαίνει αυτό;

Υπάρχει μια ομάδα ισχυρών κληρικών στις παραδοσιακές χριστιανικές εκκλησίες που υφίσταται μεταξύ των Πατριαρχών και των ιερέων κι ενώ ορισμένοι αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι ενθαρρύνουν ενεργά τους ιερείς τους να ασχοληθούν με το ζήτημα της κλιματικής κρίσης που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας είναι πάρα πολλοί που δεν το κάνουν. Γιατί όμως; Τι είναι αυτό που τους εμποδίζει να παρέχουν στους ιερείς τους την άδεια ή την καθοδήγηση για να ασχοληθούν με το πιο πιεστικό ζήτημα της εποχής μας; Ίσως ορισμένοι από αυτούς να ανήκουν στην ομάδα τρία– ακούν τις διδασκαλίες, τις προειδοποιήσεις, αλλά αρνούνται να τις πιστέψουν. Ο Κλάιβ Στέιπλς Λιούις περιγράφει έξοχα αυτήν την στάση στο βιβλίο του «Τακτική του Διαβόλου», ως ένα από τα σφάλματα, στα οποία μπορεί να υποπέσει ο άνθρωπος– δηλαδή, στο να μην πιστεύει στην ύπαρξη του διαβόλου ή με σύγχρονους όρους, των δυνάμεων που εργάζονται εναντίον του Χριστού και εναντίον μας, για να μας εμποδίζουν να βιώσουμε την κατά Χριστόν ζωή και κατ’ αυτόν τον τρόπο να επιτύχουμε τη σωτηρία:

Ο άνθρωπός σου έχει συνηθίσει από μικρό παιδί, να έχει μια αρμαθιά από ασύμβατες ιδέες που χορεύουν όλες μαζί στο νου του…Οι ασυναρτησίες, όχι τα επιχειρήματα, είναι ο καλύτερος σας σύμμαχος για να τον κρατήσετε μακριά απ’ την Εκκλησία…Διδάξτε τον να τις αποκαλεί η ‘πραγματική ζωή’ και μην τον αφήσετε να αναρωτηθεί τι σημαίνει ο όρος ‘πραγματική’…Αλλά το καλύτερο απ’  όλα είναι να μην τον αφήσετε να ασχοληθεί με κάποια επιστήμη.

Αν και είναι αναμενόμενο ότι αυτό συμβαίνει στην πλειοψηφία των «αρνητών της κλιματικής αλλαγής» της τρίτης ομάδας δηλαδή στην ευρύτερη κοινωνία, δεν θα έπρεπε να αναμένουμε την ύπαρξη τέτοιων απόψεων στις εκκλησίες μας.

Μήπως ορισμένοι αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι βρίσκονται υπό την άμεση επιρροή κάποιων από την πλούσια και ισχυρή τέταρτη ομάδα και δεν αισθάνονται ικανοί να υψώσουν τη φωνή τους λόγω οικονομικών πιέσεων, περιορισμών ή απειλών απομάκρυνσης; Αν αυτό πράγματι συμβαίνει, πρέπει να προσευχηθούμε γι’ αυτούς ούτως ώστε να ανοίξουν τα μάτια τους και να αποκτήσουν το θάρρος του Χριστού. Όποιο κι αν είναι το σκεπτικό τους – έχουν χάσει τον δρόμο τους.

Το τελικό και βασικό ερώτημα, το οποίο τίθεται στο πλαίσιο του άφθονου υλικού και των μαθημάτων που είναι διαθέσιμα στις ενορίες είναι το εξής: θα υπάρξει κάποια σωτηριολογική συνέπεια για εκείνους που έχουν το προνόμιο και τη δυνατότητα να ενεργήσουν υπέρ της σωτηρίας του ποιμνίου, των ευρύτερων κοινοτήτων τους, καθώς και των άλλων πλασμάτων εντός αυτών, αλλά δεν το πράττουν;