Robert Nelson

Όπως όλοι οι ιστορικοί της βυζαντινής τέχνης, ανησυχώ για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος και επειδή αδυνατώ να ταξιδέψω λόγω της πανδημίας, ενημερώνομαι για την τωρινή κατάσταση του κτιρίου μόνο από εικόνες στο διαδίκτυο και από φίλους στην Κωνσταντινούπολη, όπως ο David Hendrix, ο οποίος μου έστειλε την παραπάνω φωτογραφία. Τα ψηφιδωτά του ναού έχουν καλυφθεί, ούτως ώστε να μην προσβάλλουν τους μουσουλμάνους κατά την ώρα της προσευχής τους. Δύο βρίσκονται στις κόγχες της αψίδας στο πίσω μέρος του κυρίως ναού, το ένα απεικονίζει την Θεοτόκο και το άλλο μια υπέροχη μορφή αγγέλου.

Το έξοχο βυζαντινό δάπεδο του κυρίως ναού έχει καλυφθεί με χαλιά, αποκρύπτοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο αυτό που οι ελληνικές πηγές αποκαλούν «ποταμούς», δηλαδή τις ζώνες από σκούρα πράσινα μάρμαρα κατά μήκος του ναού. Κάποτε αυτές οι μαρμάρινες ζώνες συνόδευαν τις λιτανείες, όπως τα σημάδια από κιμωλία καθοδηγούν τους χορευτές του μπαλέτου και τους δείχνουν που ακριβώς να στέκονται. Βλέποντας αυτές τις μαρμάρινες πλάκες στο μουσείο της Αγίας Σοφίας, φανταζόμουν τις μεγαλειώδεις λιτανείες με τον πατριάρχη, τους επισκόπους, τους ιερείς, τους διακόνους και τα μέλη του χορού που εκτείνονταν κατά μήκος του κυρίως ναού λίγο πριν εξέλθουν για να συνεχίσουν τη λιτανεία κάπου αλλού στην Κωνσταντινούπολη. Έμαθα για τους μαρμάρινους «ποταμούς» και τη λειτουργική τους χρησιμότητα από διάφορους ερευνητές της αρχιτεκτονικής και λειτουργιολόγους. Μερικοί έχουν πράξει παραπάνω για να αναπαραστήσουν τον ναό όπως ήταν κατά τη βυζαντινή εποχή. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω το έργο της Μπισέρα Πέντσεβα, η οποία μαζί με τους συναδέλφους της κατάφερε μέσω ενδελεχούς επιστημονικής έρευνας να ανασυστήσει τις ακουστικές αντηχήσεις του ναού. Λαμβάνοντας υπόψη τα ακουστικά χαρακτηριστικά του χώρου και τις παραπάνω έρευνες, η Cappella Romana ηχογράφησε ύμνους της εορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, οι οποίοι «μιμούνταν» την ακουστική της Αγίας Σοφίας. Καθώς γράφω αυτή τη στιγμή ακούω την ηχογράφηση και νιώθω ότι βρίσκομαι στην Κωνσταντινούπολη.

Will Cohen

Η κύρια υπόθεση του Ροντ Ντρέερ είναι ότι τα ψέματα που απειλούν να παρασύρουν σήμερα τους χριστιανούς προέρχονται από την κουλτούρα και την πολιτική της Αριστεράς, κάτι που φαίνεται από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου του Ζήσε δίχως ψέματα: Ένα Εγχειρίδιο για τους Αντιφρονούντες Χριστιανούς (Sentinel, 2020). Η πολιτική ορθότητα, η κουλτούρα της ακύρωσης, η αντιρατσιστική εκπαίδευση,  η «λατρεία της κοινωνικής δικαιοσύνης» θεωρούνται ως ένα ενιαίο σύστημα ψεμάτων, έναντι του οποίου οι χριστιανοί πρέπει να παραμείνουν επιφυλακτικοί και να αρνηθούν να συμμετάσχουν. Ο συγγραφέας, με σκοπό να ενισχύσει αυτή την αντίσταση προβάλλει στους Βορειοαμερικανούς αναγνώστες του τα παραδείγματα των αξιοθαύμαστων χριστιανών αντιφρονούντων του 20^ου  αιώνα, που αντιτάχθηκαν στα ολοκληρωτικά καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης. Ορισμένοι από αυτούς, όπως ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν (η προτροπή «να μη ζούμε με ψέματα» προέρχεται από ένα δικό του δοκίμιο του 1974, το οποίο απευθύνεται στον ρωσικό λαό) ο Βάτσλαβ Χάβελ και ο Κάρολ Βοϊτίλα είναι πιο γνωστοί στο ευρύ κοινό, ενώ μεταξύ αυτών υπάρχουν και άλλοι, όχι τόσο γνωστοί, όπως ο Κροάτης Ιησουίτης ιερέας Τόμισλαβ Κολάκοβιτς, ο Ρώσος Ορθόδοξος αντιφρονών Αλεξάντρ Ογκορόντνικοφ, ο Ρώσος Βαπτιστής πάστορας Γιούρι Σίπκο και ο Τσέχος Ρωμαιοκαθολικός μαθηματικός και ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Βάτσλαβ Μπέντα. Ο Ντρέερ προσφέρει συγκινητικές περιγραφές της ζωής αυτών και άλλων ηρωικών μορφών, καθώς αντλεί σοφία από τα γραπτά τους και τις αναμνήσεις εκείνων που τους γνώριζαν.

Mark Arey

Αυτό που υπήρξε, αυτό και θα υπάρχει· κι αυτό που έγινε, το ίδιο θα επαναληφθεί. Τίποτα δεν είν’ καινούριο εδώ στη γη. (Εκκλησιαστής 1:9).

Οι υποστηρικτές της θεωρίας συνωμοσίας QAnon και οι «Τραμπλικοί»[1] (δεν μπορώ πλέον να χρησιμοποιώ την υπέροχη λέξη «Ευαγγέλιο» όταν αναφέρομαι σ’ αυτούς) φαίνεται ότι εμφανίστηκαν απ’ το πουθενά και εισέβαλλαν στη συνείδηση του έθνους προς το τέλος της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ. Παρόλα αυτά, η αλήθεια είναι ότι υπήρχαν εκεί ήδη, κρυμμένοι από την κοινή θέα της αμερικανικής χριστιανικής ιστορίας.

Εύχομαι οι προαναφερθέντες συνωμοσιολόγοι να είχαν διαβάσει την Δεύτερη Απολογία του Ιουστίνου του Μάρτυρα ή την Πρεσβεία περί Χριστιανών του Αθηναγόρα του Αθηναίου. Εάν γνώριζαν το παρελθόν, θα ήξεραν ότι οι κατηγορίες περί ανθρωποφαγίας και σεξουαλικών διαστροφών είχαν χρησιμοποιηθεί εναντίον των πρώτων Χριστιανών. Αντ’ αυτού, ωθούμενοι από το μίσος και τους φόβους τους, εξαπέλυσαν μια συκοφαντική αντιεβραϊκή «κατηγορία του αίματος» σε μια χοντροκομμένη αναλογία. Όλοι αυτοί οι συνωμοσιολόγοι που φοβούνται μην καταβροχθιστούν απ’ την κλίκα της «Q» σίγουρα δεν μπορούν να κατανοήσουν το απόσπασμα από το Κατά Ιωάννην ευαγγέλιο: Εγώ είμαι ο άρτος που κατέβηκε από τον ουρανό και χαρίζει τη ζωή όποιος φάει απ’ αυτόν τον άρτο θα ζήσει αιώνια. Και ο άρτος τον οποίο θα δώσω εγώ είναι το σώμα μου, που θα το προσφέρω για να ζήσει ο κόσμος (6:51). Δεν αντιλαμβάνονται ότι οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί τρέφονται με το Σώμα του Θεού σε κάθε Θεία Ευχαριστία; Πρέπει να προετοιμαστούμε για εισβολές οπλισμένων φανατικών που να αναζητούν ένα φρικιαστικό σφαγείο στις εκκλησίες και στις συναγωγές μας;