Brandon Gallaher

«Γνωρίζοντας τον, αισθάνθηκα αμέσως την αυθεντικότητα, την ακεραιότητα και την γνησιότητά του; ένιωσα ότι ήταν ένας αληθής άνθρωπος. Χαρακτηριζόταν από γαλήνη, καθώς και από μια διαφανή και ακτινοβολούσα χαρά.» (Κάλλιστος Γουέαρ, «Το Άγιον Όρος Σήμερα» [1976]).

Μια Στιγμή Πανορθόδοξης Ενότητας

Σε μια εποχή κατά την οποία ο Ορθόδοξος χριστιανικός κόσμος σπαράσσεται από σχίσματα –με πιο επίπονο το σχίσμα στην Ουκρανία– η πρόσφατη κοίμηση του Μητροπολίτη Διοκλείας Καλλίστου Γουέαρ (1934-2022), αποτελεί ίσως ένα από τα ελάχιστα γεγονότα που κατόρθωσαν να ενώσουν, έστω και για λίγο, τον Ορθόδοξο κόσμο προσκομίζοντας μια αίσθηση χαρμολύπης. Τρισάγια για τον άρτι κοιμηθέντα μακαριστό Μητροπολίτη Κάλλιστο τελέστηκαν από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο Φανάρι, καθώς και στη νεκρική κλίνη του από εξέχουσες προσωπικότητες —πρώην μαθητές του Μητροπολίτη— που ανήκουν στη Ρωσική Εκκλησία– Πατριαρχείο Μόσχας (Μητροπολίτης Βουδαπέστης και Ουγγαρίας Ιλαρίων Αλφέγιεφ και Επίσκοπος Λονδίνου Ειρηναίος Στίνμπεργκ [Ρώσικη Ορθόδοξη Εκκλησία εκτός Ρωσίας-Πατριαρχείο Μόσχας]. Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Νικήτας, υπέρτιμος και Έξαρχος Δυτικής Ευρώπης, παρακολουθούσε στενά την πορεία της ασθένειας του αείμνηστου Μητροπολίτη Καλλίστου και τον επισκεπτόταν συχνά τα τελευταία χρόνια πριν την κοίμησή του. Με ιδιαίτερη ποιμαντική μέριμνα, ο Αρχιεπίσκοπος Νικήτας συνεργάστηκε αθόρυβα για μεγάλο χρονικό διάστημα με τους τοπικούς εκπροσώπους της Ρωσικής ενορίας στην Οξφόρδη, καθώς και της Ελληνορθόδοξης ενορίας στην ίδια πόλη με σκοπό τον σχεδιασμό και τη φροντίδα για την τέλεση της εξόδιου ακολουθίας, της Θείας Λειτουργίας, των επιμνημόσυνων δεήσεων και την ταφή του αείμνηστου Μητροπολίτη στην Οξφόρδη, ούτως ώστε να τονίσει την σημασία του Καλλίστου Γουέαρ για το σύνολο του Ορθόδοξου κόσμου.

Δύο ιδιαιτέρως συγκινητικά τρισάγια τελέστηκαν επί της σορού του κοιμηθέντoς Μητροπολίτη Καλλίστου στην Ρωσική ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού από τον προϊστάμενό της π. Stephen Platt, ενώ κατόπιν ακολούθησε ολονύχτια αγρυπνία όπου κληρικοί όλων των εκκλησιών και πιστοί ανάγνωσαν ευαγγελικές περικοπές. Την επόμενη ημέρα, τελέστηκε Θεία Λειτουργία από τον Μητροπολίτη Βελγίου Αθηναγόρα (Οικουμενικό Πατριαρχείο) στην κοινή ελληνορωσική ενορία, τον Ι.Ν. της Αγίας Τριάδος και τον Ι.Ν Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Οικουμενικό Πατριαρχείο), μετά των εφημερίων π. Ian Graham και π. Seraphim Vänttinen-Newton, καθώς και συλλειτουργούντων ιερέων του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Παρούσες ήταν επίσης και οι μοναχές της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου (Έσσεξ) (ιδρυθείσης από τον Άγ. Σωφρόνιο Σαχάρωφ του Εσσέξ [1896-1993], οι οποίες έψαλλαν, μαζί με πλήθος πιστών και κληρικών από όλες τις Ορθόδοξες εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες (συμπεριλαμβανομένου και του Πατριαρχείου Μόσχας), καθώς και εκπροσώπων άλλων εκκλησιών (π.χ. Αρχιεπίσκοπος Ρόουαν Γουίλιαμς [Αγγλικανική Εκκλησία]. Τέλος, η εξόδιος ακολουθία, στην οποία  παραβρέθηκαν εκατοντάδες άτομα από όλες τις χριστιανικές παραδόσεις, έλαβε χώρα στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Οξφόρδης του Αγ. Αλοΐσιου Γκονζάγκα υπό τον Αρχιεπίσκοπο Νικήτα, παρουσία πολλών Ορθόδοξων επισκόπων και κληρικών όλων των δικαιοδοσιών, συμπεριλαμβανομένου ενός μονάχα θαρραλέου ιερέα από το Πατριαρχείο Μόσχας. Το «ύστατο χαίρε» των πιστών προς τον αγαπημένο Μητροπολίτη διήρκεσε σχεδόν μισή ώρα, ενώ όλο το εκκλησίασμα προσήλθε για να τον αποχαιρετήσει και να λάβει την τελευταία του ευλογία. Λίγο πριν σκεπαστεί η σορός του μακαριστού Μητροπολίτη Καλλίστου, ο Αρχιεπίσκοπος Νικήτας, εκδηλώνοντας ιδιαίτερη  ποιμαντική διορατικότητα, δώρισε τα προσωπικά αντικείμενα του επισκοπικού αξιώματος του Μητροπολίτη Κάλλιστου, στους παρευρισκόμενους μοναχούς και κληρικούς όλων των δικαιοδοσιών. Την μίτρα έλαβε ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας (Οικουμενικό Πατριαρχείο), η επισκοπική ράβδος παραδόθηκε στην Ι.Μ. του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου (Οικουμενικό Πατριαρχείο),  τον αρχιερατικό σταυρό παρέλαβε ο π. Stephen Platt και το εγκόλπιο στάλθηκε στον Μητροπολίτη Ιλαρίωνα Αλφέγιεφ (Πατριαρχείο Μόσχας). Η ημέρα έκλεισε με την ταφή του Μητροπολίτη στο «ορθόδοξο τμήμα» του κοιμητηρίου Wolvercote της Οξφόρδης (όπου έχει ταφεί και ο Τζ. Ρ.Ρ. Τόλκιν). Στην πομπή υπό τους ήχους πασχάλιων ασμάτων προΐστατο ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας, οδηγώντας πλήθος πιστών διαφορετικών χριστιανικών ομολογιών και παραδόσεων. Ο Αρχιεπίσκοπος Νικήτας προσκάλεσε ανοιχτά όλους τους ορθόδοξους κληρικούς των κανονικών εκκλησιαστικών δικαιοδοσιών να παραστούν στην εξόδιο ακολουθία με σκοπό να δοθεί μια ρητή μαρτυρία για την ενότητα της Ορθοδοξίας. Δυστυχώς όμως, το Πατριαρχείο Μόσχας έδωσε εντολή στους κληρικούς του να μην λάβουν μέρος σε οποιαδήποτε ακολουθία στην οποία προΐσταται ιεράρχης του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η αγρυπνία οργανώθηκε από εξέχοντα μέλη της τοπικής Ρωσικής ενορίας, υπεύθυνα για την φροντίδα του Μητροπολίτη κατά την περίοδο της μακράς του ασθενείας και νυν εκτελεστές της διαθήκης του.

Οι παραπάνω ακολουθίες ήταν μια σύντομη αλλά ατελής στιγμή εκδήλωσης της πανορθόδοξης ενότητας, ενώ αποτέλεσαν επίσης το επιστέγασμα των τελευταίων χρόνων της ζωής του κυρού Μητροπολίτη Κάλλιστου. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων αφοσιωμένα πνευματικά του τέκνα, με επικεφαλής μέλη της τοπικής ρωσικής ενορίας, καθώς και της ελληνικής, είχαν αναλάβει την καθημερινή φροντίδα του αείμνηστου Μητροπολίτη Καλλίστου,  υπερβαίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον διχασμό των εκκλησιών τους. Αυτό είναι και το κύριο χαρακτηριστικό του «Κάλλιστου της Οξφόρδης»: κατόρθωσε τόσο στη ζωή όσο και στη κοίμηση του να διακριθεί ως σημείο ενότητας (όπως οφείλει να είναι και το λειτούργημα του επισκόπου), καθώς και να καταστεί αυτό που θεωρούσε ως απώτερο σκοπό του: ένας Ορθόδοξος διδάσκαλος αφιερωμένος στη διάδοση της αλήθειας του Χριστού, μέσω της οποίας ενώνει όλους τους Χριστιανούς εν ελευθερία, ούτως ώστε να αυξηθούν και να τελειωθούν στην πληρότητα της εν Χριστώ ζωής.

Από τον Andrew Louth

Ο Χριστιανικός κόσμος συνολικά, καθώς και ο Ορθόδοξος κόσμος ειδικότερα, έχει τρομοκρατηθεί από την εισβολή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της εκστρατείας έχουν σκοτωθεί χιλιάδες άνθρωποι –μεταξύ αυτών νεαροί στρατιώτες, άμαχοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά αδιακρίτως–, ενώ παράλληλα, έχουν καταστραφεί νοσοκομεία, σχολεία, κατοικίες, μοναστήρια και εκκλησίες. Επιπλέον, εκατομμύρια είναι οι πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και το βιός τους. Ήδη από την έναρξη του πολέμου ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Κύριλλος, υποστήριξε την «στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, χρησιμοποιώντας μάλιστα τον ίδιο παραπάνω υποκριτικό χαρακτηρισμό, με σκοπό την απόκρυψη της αλήθειας πως μια κυρίαρχη χώρα δέχονταν εισβολή από τον γείτονά της. Φαίνεται ότι ο Πατριάρχης έπραξε με δική του πρωτοβουλία, διότι ο Πούτιν δεν δείχνει ότι αποζητά οποιαδήποτε υποστήριξη από την Εκκλησία· αντιθέτως ο ίδιος προσπαθεί να καθυποτάξει τον λαό της χώρας του, αντιμετωπίζοντας ως ποινικό αδίκημα την αμφισβήτηση των ενεργειών του ρωσικού κράτους. Παρ’ όλα αυτά, η δικαιολόγηση της εισβολής στην Ουκρανία έχει βασιστεί κυρίως στο ιδεολόγημα του «Ρωσικού κόσμου» (Russkiy Mir), το οποίο έχει τις ρίζες του στην πρωτοβουλία του Κυρίλλου (Γκουντιάεφ) —την εποχή πριν γίνει ακόμα Πατριάρχης— όταν ως μητροπολίτης Σμολένσκ, ίδρυσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ρωσικών Λαών με τη συντηρητική και αντιδυτική του ατζέντα. Συνεπώς μέσω του Πατριάρχη της (που είναι ο δικός μας Πατριάρχης, διότι μιλώ ως πρωτοπρεσβύτερος του Πατριαρχείου Μόσχας), η Εκκλησία της Ρωσίας έχει εμπλακεί πλήρως στην εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Οποιεσδήποτε φωνές διαφωνίας ή ακόμη και κριτική έχουν κατασταλεί σε όλο το ρωσικό κράτος (αν και είναι αξιοσημείωτο ότι στη «διασπορά» υπήρξαν φωνές διαφωνίας, ακόμη και από υψηλόβαθμους ιεράρχες). Ο πόλεμος συνεχίζεται εδώ κι έξι μήνες και παρά τις διαμαρτυρίες και τα διαβήματα από διάφορες πλευρές εξακολουθεί αμείλικτος, ενώ οι σχετικές ειδήσεις για τον πόλεμο έχουν σιγήσει ή, για να χρησιμοποιήσουμε μια πιο ταιριαστή μεταφορά, έχουν νεκρωθεί. Η πολιτική του Πούτιν φαίνεται να είναι —παραφράζοντας τον Τάκιτο— να δημιουργήσει μια έρημο και να την ονομάσει …Ρωσία!