ნიკოლაოს ასპრულისი (Nikolaos Asproulis)
დომინანტური გლობალიზაციის პროცესის შუაგულში, როგორც ეს სხვადასხვა ცხოვრებისეულ დარგებში გამოვლინდა (ეკონომიკაში, პოლიტიკაში, კომუნიკაციის ახალ სახეებში, ტექნოლოგიაში, ან ისეთ ზოგად საფრთხეებში, როგორებიცაა ტერორიზმი, ბუნებრივი კატასტროფები და მსოფლიოს მუდმივი დანაწილება), ,,მსოფლიო მოქალაქეობის“ მნიშვნელობის შესახებ დებატები მიმდინარეობს. იმის მიუხედავად, რომ ეს კონცეფცია არსებითად ფილოსოფიის ისტორიიდან მოდის (მაგ. დიოგენე სინოპიელი, სტოიციზმი) და სხვადასხვა ტერმინს ენათესავება (მაგ. ,,მსოფლიო მოქალაქე,“ ,,კოსმოპოლიტი,“ და ა.შ. რომლებიც მის მნიშვნელობას ცალკეულ ნიუანსებს სძენენ), მსოფლიო მოქალაქეობის ცნებას ხშირად ეჭვისა თუ სკეპტიციზმის თვალით უყურებენ და ისეთ ,,მეტაფორად“ აღიქვამენ, რომელსაც რეალობასთან საერთო არ აქვს. უფრო მეტიც, იმის მიუხედავად, რომ ეს ცნება შეუსაბამო ერთგვაროვნებად აღიქმება (რადგან მოითხოვს ერთგვაროვან მსოფლიო პოლიტიკურ წესრიგს, გლობალიზაციას, პოლიტიკურ მოქმედებათა ჩარჩოს, ადამიანის ცხოვრების პარამეტრებისა და პირობების ერთმთლიანობას), იგი მოქალაქეობის ახალ, ისეთ გააზრებამდე მიგვიძღვის, რომელიც ცდილობს, რომ ცალკეულ, ეროვნულ ან კულტურულ საზღვრებს გასცდეს. გლობალიზაცია მოქალაქეთა ტერიტორიული და ისტორიული კავშირებიდან მათ ნებსით თუ უნებლიე განთავისუფლებას უწყობს ხელს. გლობალიზაცია თანამედროვე მოქალაქეს ერთი კონკრეტული ადგილიდან ანთავისუფლებს და მთელი მსოფლიოს ხალხთა ურთიერთკავშირის აუცილებლობაზე უსვამს ხაზს, თუმცა, ადგილობრივი და ნაციონალური იდენტობების განურჩევლად დაგმობასაც ეწინააღმდეგება. შედეგად, მსოფლიო მოქალაქის კონცეპტი ბუნებრივად წარმოიქმნება – დასაწყისში როგორც მცდელობა, რათა მართებული ბალანსი იქნეს დაცული მსოფლიო საზოგადოებასა და ცალკეულ ერს, გლობალურსა და ლოკალურს, უნივერსალურსა და ერთეულს, საზოგადოდ ადამიანობასა და ცალკეულ ადამიანებს შორის. თუმცა, ეს ყოველთვის აშკარა არაა, რამდენადაც ხშირად იგი ცალკეულ იდენტობას მეორეხარისხოვან როლს განუკუთვნებს.
ამგვარ მოსაზრებასთან დაკავშირებით რა წვლილის გაწევა შეუძლია მართლმადიდებლურ ქრისტიანობას?
ფილოსოფიური იდეების, ისტორიკოსებისა და თეოლოგების მიერ საზოგადოდ აღიარებულია, რომ ,,პიროვნულობის“ კონცეპტი ისტორიულად და ეგზისტენციალურად, თანამედროვე აზროვნებაში მართლმადიდებლური ტრადიციის მიერ შეტანილი ყველაზე მნიშვნელოვანი წვლილია. ბერძენმა საეკლესიო მამებმა, მათი ევქარისტიული გამოცდილებიდან გამომდინარე (რომელიც ორმხრივობის, ურთიერთდამოკიდებულების, სოლიდარობის, სიყვარულის განვითარებისა და პიროვნული ურთიერთობით იყო განმსჭვალული), ღვთის ჭეშმარიტი მყოფობა გადმოსცეს. ეს გამოცდილება არ წარმოადგენს ავტორიტარული შეხედულების უბრალო დაკვირვებას ისტორიაში ღვთის გამოცხადების შესახებ, მათ კლასიკური ონტოლოგიის ახლებური აღქმისა და ტრანსფორმაციის გადმოცემისაკენ უძღოდათ, რაც უწინ წარმოუდგენელი იყო, შემდეგ კი თანაზიარების მყოფობის ჭეშმარიტ არსში ჩართვით გამოიხატებოდა. ამგვარად, პიროვნულობის ახალი კონცეპტი თანდათანობით გამოცხადდა, და ქვემოთჩამოთვლილ სამ პუნქტში შეჯერდა: ა) პიროვნების ცნება არის თანაზიარებაში სხვადყოფნა და პირუკუ; ბ) პიროვნება მჭიდროდ უკავშირდება სხვადყოფნის თავისუფლებას, სხვადყოფნის მარტივ არსებობას; გ) პიროვნების ცნება თანადროულად ჰიპოსტასური და ასკეტიკური იდენტობაა.
იმის მცდელობით, რომ ერთობლივად შეჯერდნენ თანაზიარება და სხვადყოფნა, ინდივიდუალურობა და საყოველთაოობა, პიროვნების ცნება იკვეთება, როგორც მნიშვნელოვანი შესაძლებლობა, რომელიც ცდილობს, რომ ადგილობრივსა და მსოფლიოს შორის არსებული დაძაბულობა ან კონფლიქტი გადალახოს. რამდენადაც გლობალიზაციის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო მახასიათებელთაგანია, რომ მსოფლიო არის როგორც ინტერნაციონალური, ასევე, ლოკალურიც, ჩანს, რომ პიროვნების ცნება მსოფლიოს სოციოლოგიურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა შორის მიმდინარე დიალოგისას წამოჭრილი პრობლემური საკითხების მოგვარების სურვილს სთავაზობს. პიროვნულობა (თეოლოგიური მიმართულებით) კონცეპტად აღიქმება, რომელიც ადგილობრივსა და მსოფლიოს შორის შუამავლობს და იმ უფრო ნიუანსური გზით გამოიხატება, რასაც ,,გლოკალურ მოქალაქეობას“ ვუწოდებთ.
პიროვნების, როგორც ,,გლოკალური მოქალაქის” ქრისტიანული გააზრების პოლიტიკურ განმარტებას, შეეძლებოდა ისეთი კონცეპტუალური საშუალება შემოეთავაზებინა, რომელიც, ერთი მხრივ, ადგილობრივსა და გლობალურს შორის არსებული დაძაბულობიდან (როგორც ეს ,,მსოფლიო მოქალაქის“ საკამათო კონცეპტში იხილვება) და, მეორე მხრივ, მიგრანტთა კრიზისის მუდმივად მზარდი პრობლემიდან წარმოადგენდა გამოსავალს, რომელი კრიზისის წინაშეც ქვეყნები (განსაკუთრებით სამხრეთ-ევროპული) დღემდე დგანან. რეალურად ჩანს, რომ (აუცილებელი შეზღუდვებითა და რეგულირებებით) პიროვნების კონცეპტს (რომელიც წარსულის პრიზმაში თანამედროვეობის ხელახალი გააზრებაა) შეუძლია, ,,მსოფლიო მოქალაქეობას“ შეუკავშირდეს.
უფრო მეტიც, რომელიმე ადამიანს შეუძლია, რომ ,,გლოკალური მოქალაქეობის“ ნაკლებად თეოლოგიური და მეტად პოლიტიკური ან ფილოსოფიური ნეოლოგიზმით, ,,გლობალურად ორიენტირებული მოქალაქის“ ახალი გააზრება შემოგვთავაზოს. თუმცა, თუკი პიროვნების კონცეპტი წარმოადგენს ისეთ კერას, სადაც ლოკალურობა და მსოფლიოობა, ან გლობალურობა, ერთმანეთს ,,არეულობისა“ და ,,განყოფის“ გარეშე ხვდებიან, ჩვენს დისკუსიაში გლოკალურობა შეიძლება ქრისტიანული პიროვნების კონცეპტის სეკულარულ ექვივალენტად იქნას წარმოდგენილი. გლოკალურობა, თანადროულად მოიცავს რა გლობალურსა და ლოკალურს, წარმოადგენს გლობალურობის ნიუანსურ, ხელახალ განსაზღვრებას, სადაც იგი ეროვნული, კულტურული და რასობრივი მახასიათებლებით, მოქალაქეობის ადგილობრივი ასპექტების დათმობის გარეშე, ცდილობს, წარმოაჩინოს თანაზიარებაში მისი (მოქალაქეობის, მთარგმნ.) გლობალური განზომილება. ამავდროულად, ადამიანთა შორის გლობალური ურთიერთდამოკიდებულების მნიშვნელობის დაგმობის გარეშე, ლოკალურობა თავის ჩარჩოში გაიგება და განისაზღვრება როგორც თავისუფლება სხვისთვის და არა სხვისგან. ამგვარად, გლოკალურობა შუამავლობს, რათა ლოკალურობასა და გლობალურს, თანაზიარებასა და სხვადყოფნას შორის ,,სახასიათო განგრძობითობა“ და ორმაგი ურთიერთდამოკიდებულება იყოს.
თუმცა, რა კავშირია პიროვნებასა თუ გლოკალურ მოქალაქესა და მიგრანტთა კრიზისს შორის?
როგორც ცნობილია, მიგრანტებისა და ლტოლვილების ევროპული კრიზისი 2015 წელს დაიწყო, როდესაც დიდი რაოდენობით ლტოლვილებმა და მიგრანტებმა თავშესაფრის მოთხოვნით ევროკავშირს მიაშურეს. ეს ხალხი ხმელთაშუაზღვის, ან სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის (განსაკუთრებით კი საბერძნეთის) მიმართულებით მოძრაობდნენ. მართებულად შეინიშნებოდა, რომ სწორედ ეს მიგრანტები (განსაკუთრებით მოქალაქეობის იძულებით არმქონენი და უსახლკარონი) უნდა ყოფილიყვნენ, პირველ რიგში, მსოფლიო მოქალაქეობის სტატუსის კანდიდატები. უმთავრესად მოულოდნელი შფოთისა და ომის მდგომარეობათა გამო, ეს ხალხი იძულებულნი იყვნენ სამუდამოდ მიეტოვებინათ საკუთარი სამშობლო და უფრო დაცული მომავალი ევროპულ კონტინენტზე ეძებნათ.
იმ სირთულეთა გარდა, რომელთა წინაშეც მიმღები ქვეყნები აღმოჩნდნენ, საღვთისმეტყველო გადმოსახედიდან ვიტყოდი, რომ მიგრანტები უსახლკარობისა და მოქალაქეობის არქონის მიუხედავად, მაინც ადამიანები არიან, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათ ადამიანთათვის დამახასიათებელი ყველა ძირითადი უფლებები (თავისუფლების და ა.შ.) კვლავ შენარჩუნებული აქვთ.
იმის მიუხედავად, რომ მიმღებ ქვეყნებში მიგრანტთა უფლებებთან დაკავშირებით არსებული პოლიტიკა შეიძლება სხვადასხვაგვარი იყოს, ქრისტიანული თეოლოგია ყველა ადამიანს უნიკალურ პიროვნებად მიიჩნევს მისი წარმომავლობის, რასის, გენდერის, რელიგიისა და სხვა მახასიათებელთა მიუხედავად. ეკლესია, რომელიც თუნდაც აბრაამის ან თავად იესო ქრისტეს ისტორიებით მიგრაციის ღრმა გამოცდილებას ეფუძნება, ამ გამოცდილებას სახარების ძირითად ასპექტად იაზრებს იმ მიდგომით, რომ ქრისტიანები უმთავრესად განიხილებიან არა როგორც საკუთარ ადგილობრივ იდენტობებთან, თუ პოლიტიკურ და სახელმწიფო სტრუქტურებთან მჭიდროდ დაკავშირებულ ადამიანებად, არამედ – უმთავრესად, როგორც უსახლკარო ხალხად, რომლებიც იმ საღვთო სამეფოსკენ მიემართებიან, სადაც პიროვნების ყოველგვარი ლტოლვა სრულდება. ამგვარად, მიგრანტები, დიდი გამოწვევის მიუხედავად (განსაკუთრებით საბერძნეთის მსგავსი კულტურულად ან ეთნიკურად ჰომოგენური ეროვნული სახელმწიფოებისათვის), ეკლესიისა და მორწმუნეთათვის რეალურ საშუალებასაც წარმოადგენენ, რათა მათ ხელახლა გაიაზრონ საკუთარი ქრისტიანული იდენტობა, თავიდან გადახედონ ნაციონალურ, კულტურულ და, უმთავრესად, ბუნებისეულ მჭიდრო კავშირებს და საბოლოოდ კი, ამ საუკუნეში, თუნდაც მომენტალურად და პრევენციულად, მათი რწმენის ნამდვილი ვექტორი მიმართონ პიროვნების, როგორც თანაზიარებისა და სხვადყოფნის, როგორც თავისუფლებისა და სიყვარულის ხელახალი გააზრებისაკენ.
მიუხედავად ხშირი პოლიტიკური და იდეოლოგიური მანევრებისა, მართლმადიდებლური ქრისტიანობა თავის თავში ყოველგვარ აუცილებლობას ფლობს, რათა ხალხს იმ მიგრანტებთან დაკავშირებით ახალი, მორალური გააზრება და ეთნიკური მოვალეობა შეაგონოს, რომლებიც უსახლკარობისა და მოქალაქეობის არქონის მიუხედავად, სიცოცხლისა და სიკვდილის საერთო ეგზისტენციალურ შფოთვას კვლავაც ფლობენ, რაც მთელ კაცობრიობას მსოფლიო მოქალაქეობის ნიშნულქვეშ აერთიანებს. იმის მიუხედავად, რომ რომელიმე ეროვნულ სახელმწიფოს შეუძლია მიგრანტების რაიმე უფლება არ ცნოს, მათი უფლებები და ადამიანური ღირსება თავად ღვთის მიერაა აღიარებული, რაც მათი პიროვნული სხვადყოფნის აუცილებელი წინაპირობის გარანტს წარმოადგენს.
და ბოლოს, ვაცხადებთ, რომ პიროვნების კონცეპტი (როგორც იგი ეკლესიის მამათა მიერ შემუშავდა და განვითარდა), როგორც ჩანს, ,,მსოფლიო მოქალაქის“ ახლანდელ გააზრებაში არსებით შესწორებას გვაწვდის, რაც ლოკალურობასა და გლობალურობას, უნივერსალურობასა და ადგილობრივობას შორის აუცილებელი ბალანსის დაცვით გამოიხატება. ეს ყოველივე კი, აქ შემოთავაზებული ,,გლოკალური მოქალაქის“ ნეოლოგიზმით მართებულად გამოითქვა. ყველაფერი ზემოხსენებული შეიძლება, მიგრანტთა და ლტოლვილთა კრიზისის წარმატებით მოგვარებას მიემართებოდეს.
ნიკოლაოს ასპრულისი (Nikolaos Asproulis) არის ვოლოს საღვთისმეტყველო აკდემიის დირექტორის მოადგილე (ვოლო, საბერძნეთი).
Public Orthodoxy ცდილობს, რომ ფორუმის შეთავაზებით თანამედროვე მართლმადიდებლურ ქრისტიანობაზე და მასთან დაკავშირებულ განსხვავებულ პერსპექტივებზე დისკუსიას დაეხმაროს. ამ ესეში გამოთქმული მოსაზრებები მხოლოდ და მხოლოდ მის ავტორს ეკუთვნის და არ გადმოსცემს რედაქტორთა ან თავად Orthodox Christian Studies Center-ის აზრზს.
